تعهد چیست؟
به صورت کلی تعهد یعنی وفاداری دو طرف نسبت به یکدیگر که شامل ارزش ها و باورهای مشترک است. تعهد چندین مولفه دارد. قصد داریم برای شما چند جنبه از آن را اشاره کنیم:
1-شناختی: طرفین از لحاظ فکر و باور، نسبت به طرف مقابل وفادار باقی می‌مانند. برای مثال صرفا به یکدیگر فکر کرده و خیانت، دروغ و… را از ذهن خود کنار می‌گذارند.
2-احساسی: طرفین هنگام مواجهه با احساسات ناخوشایندی مانند غم، خشم، کسالت و…ناامید نشده؛ بلکه احساسات مختلف را بخش طبیعی از یک رابطه می‌دانند. مثلا اگر طرف مقابل احساس کدورت کرد؛ پای صحبت‌های او می‌نشینند و رفتارهای او را مقابله به مثل نمی‌کنند.
3-رفتاری: به راهبردهایی عملی که طرفین برای حفظ رابطه از خود نشان می‌دهند. طرفین به وعده‌های جزئی و کلی خود عمل می‌کنند. مثلا به موقع برسر قرارهای خود حاضر می‌شوند.
4-اجتماعی: طرفین در زمینه‌های اجتماعی مختلف به یکدیگر وفادار هستند. مثلا همدیگر را به خانواده خود معرفی کرده یا در جمع های اجتماعی مختلف رازنگهدار بوده و احترام یکدیگر را حفظ می‌کنند.
5-قانونی: این مولفه از استحکام بیشتری برخوردار است؛ زیرا اطرافیان بر تعهد طرفین ناظر و شاهد هستند. وقتی دوطرف ازدواج خود را به صورت رسمی ثبت می‌کنند؛ دستگاه های اجتماعی از آن ها پشتیبانی و حمایت خواهد کرد. مثل وام ازدواج.
همانگونه که مشاهده نمودید به پنج مولفه شناختی، احساسی، رفتاری، اجتماعی و قانونی در تعهد اشاره کردیم. آیا از نظر شما در راه های جایگزین ازدواج این مولفه ها تا چه اندازه و با چه کیفیتی حضور دارند؟ در راه های جایگزین ازدواج کدام یک از این مولفه‌ها وجود دارند و کدام یک از آن ها غایب هستند؟
ارزش تعهد در کجاست؟
1- بیایید ارزش تعهد را از دید علمی بررسی کنیم. در راه های جایگزین ازدواج طرفین ویژگی های خوشایند فیزیولوژیک را تجربه نموده و تصور می‌کنند که این حالت خوب همواره درکنار آنهاست. از دیدگاه شما آیا صرفا اتکا به این حالت کافیست؟ تجارب مکرر برخی از افراد حاکی از آن است که این حالت خوشایند با گذشت زمان، کاهش پیدا می کند.
در این شرایط دو طرف به مرور آسیب پذیر می‌شوند؛ زیرا از جنبه مهم دیگر رابطه غفلت کردند. مثل خودرویی که یک چرخ آن پنچر است. حلقه‌ی مفقوده این چالش چیست؟اگر ازدواج را همانند یک ساختمانی تصور کنیم؛ تعهد ستونی است که حفظ و پایداری بنا را به عهده دارد. روانشناسان مطرح در حوزه خانواده نگاه ویژه ای به موضوع تعهد در روابط بین‌فردی دارند. تعهد از نگاه بسیاری از صاحب نظران حوزه خانواده قوی‌ترین پیش بینی کننده کیفیت روابط زناشویی است.
از دیدگاه رابرت جی استرنبرگ ازدواج مناسب به سه ضلع شور و شوق، صمیمیت و تعهد نیاز دارد. مطابق این تعریف فقدان تعهد را می‌توانیم در راه های جایگزین ازدواج مشاهده کنیم.1-تعهد ضمانت‌کننده بقای رابطه است؛ درحالی که در روابط جایگزین ازدواج، این تضمین وجود ندارد.
2- تعهد پشتوانه‌ای برای برقراری و حفظ رابطه صمیمانه و عاشقانه است؛ درحالی که در روابط جایگزین ازدواج پشتوانه قابل اتکایی وجود ندارد.
3- تعهد نگرانی‌های ناشی از ایجاد معضلات احتمالی را در رابطه به حداقل می‌رساند. در حالی که هر لحظه احتمال بی‌وفایی یا خیانت در روابط جایگزین ازدواج وجود دارد.
4- تعهد نشان‌دهنده نیت و عزم استوار هر دو طرف برای تشکیل زندگی مشترک است. در روابط جایگزین ازدواج این جدیت و اراده وجود ندارد و صحبت ها از روی هیجان زودگذر است.
آیا به نظر شما تعهد، ارزش دیگری دارد؟ وقتی که فردی انتظارات خود را در ازدواج بشناسد و آنها را فرایند آشنایی نادیده نگیرد؛ در این صورت تعهد ارزش خود پیدا می‌کند. در غیراین صورت وقتی کسی نیازها و انتظارات خود به پای رسیدن به عشق فدا کند؛ تعهد نه تنها دارای ارزش، بلکه مضر است.
ویژگی روابط متعهدانه
از چه راه هایی می‌توانید تشخیص دهید که طرف مقابل نسبت به شما، یک فرد متعهد است؟ با کمک جنبه های زیر در طول دوران آشنایی، می‌توانید تشخصی دهید که رابطه شما تعهد لازم را دارد یا خیر.
1- طرف مقابل چه پشتوانه های فکری، مهارتی، معنوی، اخلاقی و…را برای زندگی مشترک آماده کرده است؟ برای مثال بر روی رشد مهارت های اجتماعی خود اقدامی انجام داده است؟
2- آیا طرف مقابل خواستار برقراری روابط بلندمدت است یا به روابط گذرا بسنده می‌کند؟ مثلا او بر روی جنبه های منفعت طلبانه‌ای، مثل مسائل جنسی تمرکز می‌کند؟
3- آیا اهداف مدنظر خود را در زندگی مشترک شما درمیان می گذارد؟ مثلا برای تهیه منزل، فقط دیدگاه خود و خانواده اش را درنظر می‌گیرد یا با شما هم در این زمینه مشورت می‌کند؟
4- طرف مقابل برای عملیاتی کردن تعهد خود نقشه و برنامه عملی دارد یا اینکه صرفا شعار می‌دهد؟ مثلا حاضر است که بخشی از زمان خود را برای کمک به کارهای منزل اختصاص دهد؟
5- آیا طرف مقابل برای دستیابی به اهداف زندگی مشترک حاضر هست که از میزان تمایلات شخصی خود بکاهد؟ به عنوان مثال میتواند تا حدی از رفت و‌آمد بیش ازاندازه با دوستان خود کم کند؟
6- آیا طرف مقابل خود را برای پذیرش نقش‌ها، انتظارات و وظایف جدید آماده کرده است؟ برای مثال به عنوان یک پدر یا مادر می‌داند که چه انتظاراتی از او وجود دارد؟
7- در صورت مواجهه با برخی از واقعیت های طبیعی و تلخ زندگی مثل ورشکستگی، بیماری و… چه واکنشی از خود نشان می‌دهد؟ مثلا در صورت بیماری یکی از اعضای خانواده چه رفتاری از خود نشان می‌دهد؟
8- آیا طرف مقابل صرفا بر روی جنبه های مثبت شما تمرکز کرده است؟ آیا فرصتی را درنظر می گیرد که درباره تفاوت های خود گفت و گو کنید؟ برای مثال فقط به تحصیلات عالیه و وضعیت اقتصادی مناسب شما تکیه می‌کند؟
با این کمک ویژگی هایی که اشاره کردیم می‌توانید جدیت و اراده فردی که قصد ازدواج دارد را پی‌ببرید. همچنین سرنخ هایی را به شما در جهت فهم و پیشگیری از راه های جایگزین ازدواج ارائه می‌کند.
جمع بندی
همان طور که ملاحظه نمودید در راه های جایگزین ازدواج، جنبه های مختلف تعهد تا حد زیادی کمرنگ است. در واقع در فضای ازدواج است که شاهد حضور پررنگ تعهد هستیم. تجربه صمیمیت و شور و نشاط زندگی در فضای مطمئن و لبریز از آرامش، به شالوده‌ای نیازمند است که تعهد نام دارد. تعهد به عنوان یک ستون کلیدی در رابطه نقش پررنگی را در زندگی با کیفیت و با دوام ایفا می کند. با دقت به برخی از نکات کلیدی می‌توانید به وجود تعهد در دوران آشنایی پی ببرید.
