سوءاستفاده عاطفی می‌تواند اثرات منفی طولانی مدتی را بر سلامت روان داشته باشد که از جمله آن می توان به اضطراب، افسردگی، و اختلال استرس پس از سانحه اشاره کرد؛ همچنین می تواند تاثیرات منفی بر عزت نفس برجای بگذارد و منجر به ایجاد تصویر منفی از خود شود. سوء استفاده عاطفی می تواند به تدریج آزادی، فردیت و احساس هویت را از بین ببرد، و فرد در این وضعیت احساس می کند که دچار ناتوانی شده است. همچنین نشانه هایی مانند احساس انزوا، ناتوانی یا بی ارزشی در یک رابطه، نشان می دهد که فرد مورد سواستفاده عاطفی قرار گرفته است.

سوءاستفاده عاطفی می تواند یک بار یا چندین بار در طول یک رابطه رخ دهد. تجربه آسیب عاطفی می تواند منجر به تغییر در رفتارهای فرد قربانی شود، مثلا فرد حالت گوشه گیرانه و مضطرابانه ای به خود می گیرد. مواجهه با آزار عاطفی مکرر در طول زمان، افکار و احساسات اصیل قربانی را از کمرنگ می کند که تشخیص و رسیدگی به آن را دشوارتر خواهد کرد.

راهبردهای ایجاد آسیب عاطفی

افرادی که مرتکب آزار عاطفی می شوند غالبا از راهبردهای زیر استفاده می کنند:

1-ایجاد شرم

شرمساری نوعی آسیب عاطفی است که باعث می شود فرد از احساسات خود خجالت بکشد. ایجاد شرم از طریق برخی رفتارها یا جملاتی صورت میگیرد که فرد احساس کند که در افکار یا اقدامات خود اشتباه کرده است. شرمساری همچنین می تواند شامل زیر سوال بردن تصمیمات یا اقدامات فرد باشد؛ به گونه ای که باعث شود که فرد احساس کنند که کاری اشتباه یا احمقانه انجام داده است. این مسئله می تواند برای فرد آسیب رسان باشد؛ زیرا عزت نفس او را کاهش داده و باعث می شود فرد احساس کنند که به اندازه کافی شایسته نیست. با گذشت زمان، شرم می تواند منجر به احساس افسردگی، اضطراب و کم ارزشی شود که می تواند اعتماد به توانایی های خود را برای فرد دشوار کند.

2- سرزنش

سرزنش یک نوع سوءاستفاده عاطفی است که در آن قربانی به خاطر رفتارها یا واکنش هایی که از طرف مقابل سر می زند؛ توسط او مورد سرزنش قرار می گیرد. به عنوان مثال، اگر فرد سو استفاده کننده خشمگین شود، ممکن است او فرد قربانی را به خاطر «عصبانی کردن اش» سرزنش کند، حتی اگر قربانی کار اشتباهی انجام نداده باشد. این نوع سرزنش مسئولیت را از سوء استفاده کننده کنار می زند و آن را بر دوش قربانی می گذارد که در نتیجه آن به عزت نفس قربانی و احساس ارزش وی صدمه وارد می شود. از این رو سوء استفاده کننده ممکن است از سرزنش به عنوان راهی برای کنترل قربانی و ایجاد احساس گناه در او استفاده کرده و با این ترفند وی را ملزم به پاسخ گویی کند.

3-انتقاد غیر منصفانه

سوء استفاده عاطفی می تواند انواع مختلفی داشته باشد و یکی از آنها انتقاد بی رحمانه و غیر سازنده است. وقتی طرف مقابل با قصد صدمه زدن از شما انتقاد می کند یا با رفتار هایش باعث می شود تا احساس بدی نسبت به خودتان داشته باشید، مورد آزار عاطفی قرار گرفته اید. چنین سبک از انتقاد برخلاف انتقاد سازنده به معنای کمک به پیشرفت یا رشد شما نیست، بلکه به شما احساس کوچک بودن و ناتوانی می دهد.

4-ایجاد احساس گناه

سوء استفاده کنندگان عاطفی غالبا از گناه به عنوان یک راهبرد برای کنترل قربانیان خود استفاده می کنند. هنگامی که سوء استفاده کننده با انجام رفتارهایی باعث می شود قربانی احساس گناه کند، در این وضعیت قربانی ارزش های خود را زیر سوال می برد و همین طور حس می کند که به اندازه کافی فرد مناسبی نیست. احساس بی کفایتی می تواند قربانی را به تلاش جهت تغییر رفتار جهت جلوگیری از احساس گناه سوق دهد. چنین رفتاری از سوی فرد سوءاستفاده کننده می تواند برای سلامت روانی قربانی مضر باشد و می تواند منجر به انزوا او شود.

5-تحقیر

یکی از آشکارترین اشکال سوء استفاده عاطفی، تحقیر است که می تواند انواع مختلفی داشته باشد. تحقیر می تواند در ملاء عام اتفاق بیفتد، مانند زمانی که طرف مقابل، در مقابل دیگران شما را خجالت زده می کند، یا اینکه در خلوت این رفتار را انجام دهد. تحقیر می تواند یک ابزار قدرتمند برای سوء استفاده باشد، زیرا می تواند قربانی را شرمنده، خجالت زده و ناتوان کند. با گذشت زمان، تحقیر مکرر می تواند عزت نفس و احساس ارزشمندی فرد را از بین ببرد و ترک رابطه با سوء استفاده کننده را دشوار کند.

6-طعنه

سوء استفاده عاطفی می تواند شامل استفاده از جملات، رفتارهایی با قصد آسیب رساندن به سلامت عاطفی طرف مقابل باشد. برچسب زنی نوعی سوء استفاده کلامی است که شامل استفاده از تمسخر، کلمات تحقیرآمیز یا توهین آمیز برای کوچک کردن فرد است. این نوع سوء استفاده عاطفی می تواند به آسیب رسان باشد؛ زیرا می تواند عزت نفس و ارزش شخصی فرد را در طول زمان از بین ببرد. همچنین این رفتار می تواند یک پویایی سمی در رابطه ای ایجاد کند که در آن فرد مورد تمسخر قرار گرفته، احساس ناتوانی خواهد کرد.

7-عدم پذیرش سخنان و دیدگاه ها

یکی از نشانه های سوء استفاده عاطفی زمانی است که افکار، ارزش ها یا دیدگاه شما توسط طرف مقابل غالبا رد می شود. رد افکار، ارزش ها یا عقاید یک فرد به این معنی است که طرف مقابل آنها را جدی نمی گیرد یا آنها را مهم نمی داند. این مورد می تواند باعث شود قربانی احساس بی اهمیت بودن و کم ارزش بودن نماید. با گذشت زمان، این موضوع می تواند منجر به این مسئله شود که قربانی شروع به شک و تردید در افکار و عقاید خود کند و ارزش های خود را زیر سوال ببرد و به عزت نفس و اعتماد به نفس قربانی آسیب بزند.

8-اتهام زنی

سوء استفاده عاطفی می تواند انواع مختلفی داشته باشد و یکی از آنها اتهامات ناعادلانه است. اتهامات ناعادلانه می تواند به عنوان یک ابزاری برای دستکاری قربانی به رفتار به شیوه ای ویژه ای استفاده شود. اتهامات مداوم می تواند باعث شود قربانی احساس گناه کند، حتی اگر هیچ کار اشتباهی انجام نداده باشد. قربانی ممکن است شروع به شک و تردید درباره خود و اقداماتش خود نماید که این موضوع می تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس شود. همچنین او برای جلوگیری از مواجهه با اتهامات بیشتر نیازها و خواسته های خود را قربانی می‌کند.

9-غفلت

غفلت عاطفی زمانی اتفاق می افتد که نیازهای عاطفی فرد توسط طرف مقابل برآورده نمی شود. غفلت می تواند عمدی یا غیر عمدی باشد، اما در هر دو مورد، می تواند تاثیر قابل توجهی بر سلامت عاطفی فرد داشته باشد. غفلت می تواند انواع مختلفی داشته باشد، مانند خودداری از محبت کردن، نادیده گرفتن نیازهای فرد و.. خودداری عمدی از محبت می تواند راهی برای کنترل قربانی توسط فرد سوءاستفاده کننده باشد و باعث شود قربانی احساس بی ارزش بودن کند. تنبیه فرد به وسیله سکوت نیز می تواند نوعی غفلت عاطفی باشد. اگر یک فرد احساس می کند که به طور مداوم طرف مقابل نادیده گرفته می شود، ممکن است نشانه ای از سوء استفاده عاطفی باشد.

10-کاوش در حریم خصوصی

سوء استفاده عاطفی می تواند باعث شود قربانی احساس کند که هیچ حریم خصوصی یا فضای شخصی ندارد. نظارت مداوم می تواند احساس ترس، اضطراب و بدبینی را در قربانی ایجاد کرده و می تواند تاثیر منفی بر سلامت روان و رفاه قربانی داشته باشد. همچنین می تواند باعث شود قربانی احساس کند که دائماً مورد قضاوت یا ارزیابی قرار می گیرد که می تواند منجر به از دست دادن عزت نفس و اعتماد به نفس او شود. در برخی موارد، نظارت می‌تواند شکلی از کنترل یا دستکاری باشد، جایی که آزارگر از آن برای حفظ قدرت و تسلط بر قربانی استفاده می‌کند.

11-حملات کلامی

حملات کلامی یکی از رایج ترین اشکال سوء استفاده عاطفی است، جایی که سوء استفاده کننده از کلمات برای صدمه زدن، تحقیر قربانی استفاده می کند. نوسانات خلقی سوءاستفاده کننده یکی دیگر از نشانه های سوء استفاده عاطفی است؛ جایی که احساسات سوء استفاده کننده به سرعت و غیر قابل پیش بینی در نوسان است و باعث می شود قربانی احساس سردرگمی و اضطراب کند. این انواع سوء استفاده عاطفی می تواند تاثیر قابل توجهی بر سلامت روانی قربانی برجای بگذارد و باعث می شود فرد مستعد آسیب های روانی شود.