هم‌اندیشی علمی «نقش ایده‌‌آل‌‌گرایی اقتصادی در ازدواج» به مناسبت سالروز ازدواج حضرت فاطمه(س) و امام علی(ع) و روز ازدواج در خانه اندیشه‌ورزان برگزار شد. در این نشست سعید امامی مجری جلسه به همراه علی نوری، عضو هیئت علمی دانشگاه؛ سجاد مهدی‌زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه؛ سمیرا مقدسی، وکیل پایه یک دادگستری و الهام امینی، روانشناس به تبادل نظر درباره ابعاد گوناگون این موضوع پرداختند.

علی نوری، عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به اینکه جوانان جامعه از یک سو با انتظارات گسترده و از سویی دیگر ناکامی‌های عمیقی را تجربه می‌کنند، گفت: آرمان‌گرایی از ویژگی‌های وجودی جوانان بشمار می‌آید از این رو جوان امروزی در مقایسه با سطح زندگی نسل‌های گذشته استانداردهای بالاتری را برای زندگی خود در نظر می‌گیرد.

به گفته او نسل جوان ایرانی با توجه به وضع اقتصادی و تورم بالا نگاه منطقی به مسائل مختلف زندگی پیدا کرده است. او معتقد است جوان امروزی ایده‌آل‌گرا و پر توقع نیست بلکه این ایده‌آل‌گرایی موجود ناشی از القائات جامعه است که از سوی محیط اجتماعی به او تحمیل می‌شود. به همین علت این پدیده سبب بروز اخلال در روند ازدواج و فرزندآوری افراد شده است که نشان دهنده فقر فرهنگی و تقدم آن نسبت به موضوع فقر اقتصادی است.

نوری در ادامه بیان کرد: خانواده راهیابی اصطلاحی است که فرد از بدو تولد به آن خانواده راه پیدا کرده است و از آنجایی که این خانواده از چارچوب‌های ذهنی مشخصی برخوردار است، می‌تواند در سطح زندگی فرزندان خود موثر باشد. به گفته این استاد دانشگاه شرایط جامعه به گونه‌ای است که خانواده‌ها باور ندارند که جوان ۲۵ ساله می‌تواند کار کند و با کسب درآمد زندگی مشترک خود را آغاز کند از این رو با نسل جوان با بی‌اعتمادی و کنترل‌گری برخورد می‌کند. این رویه تا جایی ادامه پیدا می‌کند که خودخواهی والدین در دستیابی فرزندان خود به سطوح عالی علمی، اجتماعی و اقتصادی سبب تشدید روحیه ایده‌آل‌گرایی در آن‌ها می‌شود.

الهام امینی، روانشناس در ادامه این نشست با ارائه تعریفی از کمال‌گرایی گفت: افراد کمال‌گرا سعی می‌کنند برای رسیدن به دستاوردهای خود در ابعاد مختلف زندگی برتر باشند. به گفته او یکی از علل شکل‌گیری کما‌ل‌گرایی در افراد فشارهای اجتماعی است به طوری که فرد خود را ملزم می‌کند تا در محیط پیرامونی خود بهترین الگوی ممکن باشد. همچنین از علل دیگر آن می‌توان به نگرش فرهنگی، ویژگی‌های شخصیتی و تجارب شکست‌های پیشین فرد اشاره کرد.

او بر این باور است که باید برای جلوگیری از تله کمال‌گرایی معیارهای خود را طبقه بندی کنیم تا به تاثیرات منفی آن دچار نشویم. در این میان نداشتن انتظارات غیر واقع‌بینانه از یکدیگر به عنوان مهم‌ترین اصل در نظر گرفته می‌شود. از سوی دیگر توانایی کار کردن و برخورداری از ثبات شغلی برای امرار معاش از حداقل‌های لازم اقتصادی از سوی پسران بشمار می‌آید که می‌تواند حدود کمال‌گرایی را مشخص کند.

سجاد مهدی‌زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به قدرت اراده انسان و توان او برای غلبه بر فضای پیرامون خود، به علل نبود رضایت از ازدواج و ناکامی از زندگی پرداخت و گفت: مسئله ایده‌آل‌گرایی و شکل‌گیری حس ناکامی و خدشه‌ای که به رضایت از زندگی فردی وارد می‌شود ابعاد گوناگونی دارد. رضایت فردی و آن حد مطلوبیت از ازدواج اثر ذهنی است که می‌تواند ریشه بیرونی نیز داشته باشد.

به گفته او رسانه فاصله وضع مطلوب و موجود را افزایش می‌دهد و به کمال‌گرایی افراد دامن می‌زند. از این رو خانواده تحت تاثیر فشار اجتماعی یا هم‌نوایی اجتماعی افعالی را انجام می‌دهد که از روی میل خود نیست بنابراین به آن فرهنگی از جامعه تن می‌دهد که می‌تواند اثرات سوئی داشته باشد. این کارشناس رسانه فرهنگ را اینگونه تعریف کرد: فرهنگ به آن قسمتی از رفتار و آداب مشترک بین افراد گفته می‌شود که تحت تاثیر رسانه‌ها ساخته می‌شود و خانواده‌ها را به سمت و سویی که گاهاً تمایلی به آن ندارند، می‌کشاند.

او معتقد است که شبکه‌های اجتماعی از آنجایی که هویت رسمی و معتبری ندارند و توسط عموم جامعه گردانده می‌شوند اما نوعی از رسانه بشمار می‌آیند که در شکل‌گیری بعضی از رفتارها در جامعه نقش دارند. افراد مشهور در این فضا که به بلاگرها شناخته می‌شوند با نمایش بخشی از زندگی خود به مخاطبان نوعی از هنجارهای فانتزی را در بین جوانان ایجاد می‌کنند. این تولیدات محتوایی در شبکه‌های اجتماعی توسط عموم مردم منتشر می‌شوند و با بازنشر و تکرار آن‌ جامعه را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.

او در ادامه جلسه به ابعاد دیگر کمال‌گرایی اقتصادی اشاره کرد و آن را تنها به مسائل جهیزیه و مهریه مربوط ندانست بلکه معتقد است که این حوزه در ساحت کلان خود زیست اقتصادی و نحوه درآمد و هزینه‌کرد افراد را نیز تحت الشعاع قرار می‌دهد. رسانه‌ها کارکرد مفهومی مانند اشتغال را تغییر داده‌اند. به طوری که امروزه فعالیت داشتن در عنوان شغلی مشخص اهمیت خود را به پول درآوردن داده است و درآمد به موضوع مهم‌تری نسبت به عنوان شغلی تبدیل شده است.

سمیرا مقدسی، وکیل پایه یک دادگستری با نگاه حقوقی و با تاکید بر اهمیت صمیمیت و عشق و علاقه‌ای که در بین زوجین وجود دارد و از آنجایی که خانواده همواره با گذشت و تفاهم فی ما بین همراه است، معتقد است که نباید با پیش آمدن هر چالشی در زندگی وارد مباحث قانونی و قهری شد.

به گفته او قوانین خانواده کاملا به یکدیگر مرتبط هستند و نمی‌توان با اصلاح یک بخش، کاری به سایر حوزه‌ها نداشت و آن‌ها را اصلاح نکرد. مهریه از آن دست موضوعاتی است که کمال‌گرایی اقتصادی در آن نقش بسزایی ایفا می‌کند بنابراین اگر به لحاظ حقوقی به آن نگاه کنیم، مهریه اهرم فشاری است برای حمایت از خانم‌ها در جایی که قانون نمی‌تواند از آنان حمایت کند.

مقدسی بر این باور است که وضع مهریه سنگین اقدام نادرستی است، بنابراین مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه با وضع قوانین و آیین‌نامه‌های مربوطه سعی کردند تا موضوع مهریه را از حالت حبس و زندان خارج کنند که این اقدامات به نفع جامعه و خانواده‌ها است. به گفته او استفاده از ابزار مهریه گزینه نامناسبی برای احقاق حقوق خانم‌هاست بنابراین راهکاری که می‌تواند موثر باشد و حقوق خانم‌ها را تحت پوشش قرار دهد شروط ضمن عقد است. خانواده‌ها باید آن موضوعاتی که برای آنان اهمیت دارد را در شروط ضمن عقد قید کنند و آن را در دفاتر ثبت ازدواج و دفاتر ثبت اسناد رسمی به ثبت برسانند تا بتوانند از حقوق مد نظر خود بهره‌مند شوند.

برای مشاهده کامل این نشست می‌توانید به ویدئو زیر مراجعه بفرمایید.