در این مقاله سعی داریم به پرسشهای زیر بپردازیم:
- در ازدواج شهدایی چه ابعاد برجسته ای وجود دارد؟
- چگونه براساس شرایط امروز می توانیم سبک ازدواج شهدایی را در ازدواج خود پیاده کنیم؟
جنبه های برجسته در ازدواج شهدایی
شهدا ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی خود را براساس هدف متعالی تنظیم می کردند. از این لحاظ ازدواج شهدایی سبک زندگی خاصی خود را دارد. در واقع بسیاری از فضائل و محاسن سبک زندگی آن ها در زندگی مشترک نیز جلوه گر می شد. به بیان ساده تر نحوه انتخاب همسر و زندگی مشترک این افراد تحت تاثیر آن هدف مقدس چارچوب بندی شده است. برخی از جنبه های برجسته ازدواج شهدایی عبارت اند از:
1- توصیه به ایمان و معنویت در زندگی: شهدا همواره ایمان و معنویت را سرلوحه زندگی مشترک خود قرار میدادند. سبک زندگی و وصایای آنها نشان می دهد که اولویت اساسی آنان ایمان به خدا و انجام فرایض بود و به همه افراد توصیه اکیدی داشتند که ایمان و توکل را سرلوحه زندگی خود قرار دهند و یاد خدا را باعث گشایش اموری همانند ازدواج موفق می دانستند.
… آنچه بر جای می ماند و فنا نمی پذیرید بهره های معنوی است که از این رهگذر نصیب انسان می گردد. ایمان راستین به خدا انسانهای مقاوم و پایدار می سازد… شهید نوراله مهدوی
2- صبر و بردباری: یکی از ویژگی بارز شهدا استقامت و پایداری آن ها در مواجهه با سختی ها و چالش های زندگی است. بسیاری از شهدا هم مانند بسیاری از ما با چالش های مالی و… دست و پنجه نرم می کردند ولی از تلاش و کوشش ناامید نمی شدند. در واقع آنچیزی که امروزه به نام ایده آل گرایی در ازدواج داریم، در آن دوران مشاهده نمی شد.
از تمام مردم فداکار ایران، تنها خواهشی دارم … خدای نکرده با کمبود زندگی دین و ایمان خودشان را از دست ندهند چون در آن دنیا جواب این عزیزان را نمیتوانند بدهند. شهید محمدعلی عسکری
3- ایثار و ازخودگذشتگی: فداکاری و ایثار در سبک زندگی، اهداف و رفتار بسیاری از شهدا موج می زد. شهدا افراد پیرامون خود را برای تسهیل امور روزمره شان یاری می کردند و حاضر بودند از خواسته ها و تمایلات خود بگذرند. چنین موضوعی در دوران امروزه کمرنگ شده است و منفعت طلبی به تدریج جای آن را دارد پر می کند.
…مجتمع مسکونی نیروهای هوایی. خانه ای بود بسیار شیک و مجلل. وسایل و جهیزیه من هم متناسب با آن. پرده های رنگارنگ، مبل و صندلی شیک و ظروف چینی و کریستال. با اینکه وسایل زندگی ام را دوست داشتم، زندگی با عباس دوست داشتنی تر بود….این طرف و آن طرف که می رفتیم، وسایل مان را کادو می بردیم. همسر شهید عباس بابائی
4- اهمیت ویژه به تربیت فرزندان: وصایای بسیاری از شهدا نشان می دهد که در سرمایه گذاری برای تربیت و رشد نسل آینده دغدغه و اهتمام ویژه ای داشتند. در واقع در ازدواج شهدایی، فرزندان نقش مهمی در زنده نگه داشتن سبک زندگی شهدا ایفا می کنند. برخلاف فرهنگ فردگرایی که به ارزش های نسل قبل بی توجه است که امروزه زنگ خطر آن درحال جولان می باشد.
همسرم! از تو میخواهم فرزندانم را تربیت اسلامی بیاموزی و بگذاری که آن ها با علم و معرفت و کمال در راه اسلام پیش بروند و آن ها را از راه پدرشان که خود در راه الله بوده است آگاه کنی و بخواهی که جز راه حق هیچ راه دیگری را انتخاب نکنند. شهید احمد باقری
5- اخلاق نیکو: یکی از ویژگیهای بارز شهدا اخلاق پسندیده آنها بود. شهدا به اخلاق در مناسبات فردی و جمعی پابند بودند و غالبا با تواضع و فروتنی در زندگی خود شناخته میشدند. احترام به والدین و بزرگترها از دیگر ویژگیهای بارز اخلاقی شهدا بود. همچنین آنها در تعاملات خود با دیگران به صداقت اهمیت میدادند. در حالی که امروزه برخی برای ازدواج ممکن است خودشان را طوری معرفی کنند که ممکن است در واقعیت از آن برخوردار نباشند.
6- ساده زیستی: ازدواج شهدا معمولا با سادگی و بیتکلفی همراه بود. شهدا به جای تجملات، بر ارزشهای انسانی و معنوی تمرکز داشتند. برای مثال، مهریه و جهیزیه برخی از شهدا اندک بود که نشاندهنده اهمیت ساده زیستی در زندگی آنهاست. در برخی از ازدواج های امروزی، هزینه های بالا و تجملات جز ارزش ها تلقی گردیده است و غیر از آن کسر شان تلقی می شود.
سوال هایی برای تفکر در ازدواج شهدایی
1- درباره امکان عملیاتی شدن جنبه های برجسته ازدواج شهدایی در شرایط امروز چه دیدگاهی دارید؟ به نظر شما حداقل چه جنبه هایی از ازدواج شهدایی در واقعیت امروز قابلیت اجرایی دارد و چگونه با کمک آن ها می توانیم زندگی باکیفیتی را تجربه کنیم؟
2- چرا با اینکه در ازدواج آن زمان به مسائل مادی و اقتصادی اولویت چندانی داده نمیشد و برخی از رزمندگان وضعیت اقتصادی مناسبی نداشتند؛ با این حال زندگی مشترک آنها در مقایسه با زمان ما از دوام و کیفیت بالایی برخوردار بود؟ به نظر شما چه موضوعاتی در افزایش کیفیت ازدواج در آن زمان نقش برجسته ای ایفا می کرد؟
3- تصور کنید چنانچه بخواهیم از جنبه های برجسته ازدواج شهدایی برخوردار باشیم. مسائل کنترل پذیر و کنترل ناپذیر آن را شناسایی کنید و ببینید که در کدام یک از جنبه های آن ولو به صورت جزئی از اراده و توان کنترل برخوردار هستید. مثلا چنانچه نمی توانید ساده زیستی را پیاده کنید، ولی می توانید بر روی اخلاق خود کار کنید؟
4- تعارضات زناشویی و عوامل طلاق دوران کنونی را بررسی نمایید.از طرفی هم عوامل کلیدی در تدوام زندگی مشترک را مطالعه نمایید و نحوه رابطه آنها را با جنبه های برجسته ازدواج شهدایی مقایسه نمایید.
جمع بندی
مسیرهای غیرمتداولی برای ازدواج موفق وجود دارد که جدای از کتاب ها و مقالات علمی است. در این مقاله به جنبه های کلیدی در ازدواج شهدایی اشاره کردیم. گفتیم که هرچند تا حد زیادی اقتضائات و واقعیت های جامعه امروز با دهه هایی مثل دهه 60 فرق کرده است و اینکه بخواهیم همه جنبه های آن زمان را به طور دقیق در حال حاضر پیاده کنیم، منطقی نیست. با این حال برخی از جنبه هایی در ازدواج شهدایی وجود دارد که براساس وسع و توان خود می توانیم آن را در زندگی مشترک خود پیاده کنیم. حداقل اینکه مدت زمانی را اختصاص دهیم و درباره آن تامل نماییم.
هرچند ازدواج در دوران دفاع مقدس فارغ از سختی ها چالش ها نبود؛ با این حال اگر دقت بیشتری کنیم سبک زندگی شهدا مزایای خاصی دارد که می تواند الهام بخش جوانان برای شروع زندگی مشترک باشد. لازم است بتوانیم با شناخت و مطالعه ارزش های شهدایی در ازدواج در ما تلنگر و دغدغه ای ایجاد شود. همچنین به فاصله کنونی تجربه زیسته خود با زندگی شهدا پی ببریم و تلاش کنیم تا این فاصله را کم کنیم و نقاط ضعف خود را برطرف نماییم.
آب دریا را اگر نتوان کشید هم به قدر تشنگی باید چشید…