نظریه امید اسنایدر چیست؟
پیش از اینکه ببینیم نظریه امید در تسهیل ازدواج چه کاربردهایی دارد بیایید نگاهی کوتاه راجع به نظریه امید بیندازیم. دقت در مبانی این تعریف می تواند به ما کمک کند تا نسبت به تعیین اهداف مان در ازدواج تجدید قوا کنیم.
نسخه صوتی نگاهی واقع‌بینانه به نقش امید در ازدواج
در نظریه امید اسنایدر، «امید» یک احساس صرف یا آرزو نیست، بلکه نوعی تفکر هدفمند است. به بیان ساده، امید ترکیبی از توانایی تعیین اهداف و طراحی راه‌هایی برای رسیدن به آن‌هاست. اسنایدر معتقد است که امید، نیروی محرکه‌ای است که فرد را به سمت آینده‌ای معنادار هدایت می‌کند. نظریه امید اسنایدر بر پایه دو مؤلفه کلیدی استوار است: اولین آن به توانایی ذهنی ما برای طراحی چندین راه جایگزین جهت رسیدن به هدف اشاره دارد. دومین مولفه هم دربرگیرنده، نیروی انگیزشی درونی برای حرکت مستمر در مسیر اهداف، حتی در مواجهه با موانع. این دو مؤلفه در تعامل با یکدیگر امید واقعی را می‌سازند.
یکی از بنیان‌های شکل‌گیری امید، احساس کنترل بر شرایط و آینده است؛ وقتی باور داریم که می‌توانیم در تعیین مسیر زندگی نقش کلیدی داشته باشیم، سطح امیدمان افزایش می‌یابد. نظریه اسنایدر در حوزه‌های گوناگونی مانند مشاوره، سلامت روان، آموزش و حتی روابط بین‌فردی کاربرد دارد. این نظریه به ما کمک می‌کند که نه‌تنها هدف داشته باشیم، بلکه برای دستیابی به آن هدف، انگیزه و راهکار هم بسازیم. ما در ادامه مقاله قصد داریم کاربرد های نظریه امید را در موضوع ازدواج بررسی کنیم.
تکیه بر امید واقع گرایانه چه نتایج مثبتی برای ازدواج دارد؟
نظریه امید اسنایدر آموزه های منطقی و عینی را در اختیار ما قرار می دهد که برای امر ازدواج هم کاربرد خود را دارد. پس از برشماری و تعریف هر گام، مثال هایی را برای فهم و یادگیری عمیق تر می آوریم. البته هر کدام از ما می توانیم براساس شرایط خود، مثال های خاص خود را بیاوریم.
۱. هدف‌مندی در ازدواج
در ازدواج، مهم‌ترین اصل این است که بدانید «چرا» می‌خواهید ازدواج کنید. نظریه امید اسنایدر تأکید دارد که داشتن هدف روشن، اولین گام برای حرکت به‌سوی آینده‌ای سالم است. اگر هدف شما از ازدواج صرفاً فرار از تنهایی یا فشار خانواده و… باشد، این امید واقعی را نشان نمی دهد؛ اما اگر هدف شما تشکیل یک زندگی همراه با رشد، مشارکت و آرامش باشد، در مسیر امید قرار گرفته‌اید. برای مثال فردی که صرفاً برای رهایی از تنهایی به ازدواج فکر می‌کرد، پس از شناخت نظریه امید، متوجه شد باید هدفی مثبت و پایدار برای ازدواجش ترسیم کند.
مثال های ناظر به هدف مندی در ازدواج:
* اگر هر دو طرف باور داشته باشند که ازدواج فرصتی برای تکامل اخلاقی و معنوی است و در این مسیر یکدیگر را همراهی کنند، این همان امیدواری آگاهانه‌ای است که اسنایدر از آن سخن می‌گوید.
*دختری که هدفش از ازدواج، ساختن یک خانواده معنوی و تربیت صحیح فرزند است، قبل از ازدواج با طرف مقابل درباره شیوه تربیتی گفت‌وگو می‌کند.
*پسری که می‌خواهد پس از ازدواج مهاجرت کند، این موضوع را صادقانه با طرف مقابل در میان می‌گذارد.
۲. تقویت اراده در برابر موانع
بسیاری از جوانان با موانع مالی، مخالفت خانواده یا فشارهای اجتماعی روبه‌رو هستند و در نتیجه دچار ناامیدی می‌شوند. اما نظریه امید می‌گوید داشتن انگیزه و اراده، عامل تعیین‌کننده در عبور از موانع است. مثلا ممکن است خانواده‌ها در ابتدا با ازدواج مخالف باشند، اما وقتی طرفین هدف مشترک و برنامه‌ریزی مشخص دارند، می‌توانند با صبر و گفت‌وگوی سازنده، به‌تدریج نظر خانواده‌ها را تغییر دهند. این همان عاملیت و پشتکار فعالانه‌ای است که نظریه امید اسنایدر بر آن تأکید می‌کند.
مثال های ناظر بر تقویت اراده:
*پسری که خدمت سربازی نرفته بود، با نشان دادن توانمندی های خود، خانواده دختر توافق کرد که عقد کنند و پس از پایان خدمت زندگی مشترک را آغاز نمایند.
*دختری که خانواده‌اش با مهریه پایین مخالفت داشتند، از یک مشاور کمک گرفت تا با روش منطقی خانواده‌اش را به پذیرش تصمیم خودش ترغیب کند.
*خانواده داماد مخالف ازدواج به دلیل تفاوت فرهنگی بودند، اما پس از جلسات گفت‌وگوی محترمانه و نشان دادن تعهد دو طرف، نظرشان عوض شد.
۳. ساخت مسیرهای جایگزین
گاهی اوقات یک مسیر پرهزینه برای ازدواج ممکن نیست، اما این به معنی توقف نیست. تفکر مسیر در نظریه اسنایدر یعنی توانایی ایجاد و به کاربستن راه‌حل‌های جایگزین و نچسبیدن به راه حل های متداول و عادت های ذهنی. امید واقعی یعنی اینکه «اگر این راه نشد، راه دیگری می‌سازم.
مثال های ناظر به ایجاد مسیرهای جایگزین:
*زوجی به‌جای خرید جهیزیه کامل، توافق کردند ابتدا فقط وسایل ضروری را بخرند و بقیه را به مرور زمان تهیه کنند.
*زوجینی که به‌جای تالار لوکس، جشن عقد را ساده با حضور نزدیکان و شام خانگی برگزار کردند.
*پسر توان خرید طلا نداشت، دختر پیشنهاد کرد از حلقه‌های نقره استفاده کنند و هزینه طلا را صرف سرمایه‌گذاری کنند.
۴. مسئولیت‌پذیری و خودکارآمدی
نظریه امید اسنایدر تأکید دارد که افراد امیدوار، مسئولیت‌پذیر هستند و احساس می‌کنند توانایی دارند که آینده را بسازند. در ازدواج نیز، این حس مسئولیت باعث می‌شود طرفین نقش خود را جدی بگیرند و به جای وابستگی، در مسیر رشد دوطرفه حرکت کنند.
مثال های ناظر به مسئولیت پذیری:
*زوجی تصمیم گرفتند هر ماه جلسه گفت‌وگوی خانوادگی داشته باشند تا مسئولیت‌های خانه، هزینه‌ها و تصمیم‌گیری‌ها را به شکل مشترک پیش ببرند.
*دختری که قصد ازدواج داشت، در کنار تحصیل، مهارتی مانند تولید محتوا یا آموزش آنلاین آموخت تا بتواند در اقتصاد خانواده سهمی داشته باشد.
*فردی که دچار بیماری زمینه‌ای بود، قبل از عقد آن را با شفافیت کامل به خواستگارش گفت تا مسئولیت رابطه را صادقانه بپذیرد.
۵. نگرش مثبت و انعطاف‌پذیری:
زندگی مشترک پر از چالش‌های پیش‌بینی‌نشده است، از مشکلات مالی گرفته تا اختلاف‌نظرها. افراد امیدوار، نگاه مثبتی به آینده دارند و با انعطاف‌پذیری، بحران‌ها را مدیریت می‌کنند. این همان کاربرد عملی نظریه امید است که می‌آموزد چگونه در سخت‌ترین شرایط، مسیرهای جدیدی برای پیشرفت رابطه خلق کنیم.
مثال های ناظر به انعطاف پذیری
*همسران جوانی که درگیر اختلاف نظر بر سر شغل همسر بودند، تصمیم گرفتند با گفت‌وگوی منظم هفتگی نگرانی‌ها را بررسی و راه‌حل مشترک پیدا کنند.
*پس از تولد اولین فرزند، زمانی که خستگی و کم‌خوابی فشار زیادی به رابطه وارد می‌کند، زوجین امیدوار به جای غرق شدن در مشکلات، با تقسیم مسئولیت‌ها و حمایت متقابل، این مرحله چالش‌برانگیز را به فرصتی برای تقویت همدلی و پیوند عمیق‌تر تبدیل می‌کنند.
*وقتی یکی از همسران به دلیل بیماری مزمن نیاز به مراقبت ویژه پیدا کرد، زوجین تصمیم گرفتند سبک زندگی خود را متناسب با شرایط جدید بازطراحی کنند. با تقسیم مسئولیت‌های روزمره، بهره‌گیری از منابع حمایتی خانواده و حفظ روحیه مثبت، نه‌تنها از فشارهای روانی می کاهند بلکه رابطه‌ای عمیق‌تر و معنادارتر می سازند.
نتایج مثبت داشتن امید برای ازدواج
*در نظریه امید اسنایدر، با داشتن اهداف روشن و مسیرهای متعدد برای رسیدن به آن، کمتر دچار احساس سردرگمی یا ترس از آینده می‌شویم. به منظور تسهیل ازدواج، این رویکرد باعث کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس در تصمیم‌گیری می‌شود.
*جوانانی که با باور به امکان ساختن مسیرهای مختلف برای ازدواج، وارد رابطه می‌شوند، به‌جای تسلیم در برابر موانع مالی یا مخالفت‌های بیرونی، احساس کنترل بیشتری بر سرنوشت خود دارند. این حس عاملیت، بخش مهمی از امید واقعی است.
*با تکیه بر نظریه امید، افراد به جای دیدگاه بدبینانه به ازدواج که آن را پرهزینه، غیرممکن یا پُرمشکل می‌دانند. با نگاهی واقع‌گرایانه اما سازنده وارد مسیر ازدواج می‌شوند و امکان ساختن یک زندگی ساده و موفق را ممکن می‌بینند.
امید در ازدواج را چگونه جست و جو کنیم؟
لازم است که هرزگاهی این سوالات را از خود بپرسیم تا تصمیم سنجیده ای راجع به ازدواج بگیریم که حاصل آن رشد امید واقع‌بینانه ما باشد:
۱. من دقیقاً چه هدفی از ازدواج دارم؟
*آیا به‌دنبال همراهی، رشد شخصی، آرامش، یا فقط رهایی از تنهایی هستم؟
پاسخ به این پرسش کمک می‌کند بین اهداف سطحی و اهداف عمیق تفاوت قائل شوید و انگیزه‌ای روشن و پایدار برای ازدواج خود بسازید.
2- اگر مسیر برنامه‌ریزی‌شده برای ازدواج فراهم نشد، چه راه‌های جایگزینی می‌توانم طراحی کنم؟
*اگر خانواده یکی از طرفین با ازدواج مخالفت کردند، به جای قطع رابطه یا درگیری مستقیم، می‌توان روند آشنایی را به شکل رسمی‌تر و تدریجی ادامه داد؛ مثلاً جلسات گفت‌وگو با حضور بزرگ‌ترهای مورد اعتماد ترتیب دهیم تا نگرانی‌ها شنیده و بررسی شود. این مسیر جایگزین، نشان می‌دهد که رابطه بر پایه احترام و بلوغ استوار است.
نظریه امید بر ایجاد مسیرهای متنوع تأکید دارد. چنین طرز تفکری، امید را زنده نگه می‌دارد حتی زمانی که شرایط سخت است.
3- چقدر به توانایی خودم برای مدیریت زندگی مشترک اعتماد دارم؟
*خودکارآمدی یعنی احساس کنم می‌توانم از پس چالش‌ها برآیم، حتی اگر کامل نباشم.
اگر در خود احساس ضعف می‌کنید، مهارتی بیاموزید یا از تجربه دیگران کمک بگیرید؛ این کار امید را واقعی و عملی می‌کند.
4-چه موانعی را در مسیر ازدواج پیش‌بینی می‌کنم و چگونه می‌توانم از آن عبور کنم؟
به‌جای ترس از موانع، آن‌ها را به‌عنوان مسائل قابل‌حل ببینید. آیا مشکل مالی‌ست؟ یا فرهنگی؟ یا ترس از مسئولیت؟
پیش‌بینی و تدوین راهکار برای این موانع، یکی از اصول کلیدی نظریه امید است و شما را فعال‌تر می‌کند.
5- چه منابع و حمایت‌هایی در اطرافم وجود دارد که می‌توانم برای ساخت ازدواجی موفق به آن‌ها تکیه کنم؟
*پدر و مادر، دوستان خوب، مشاوران، یا حتی منابع آموزشی آنلاین می‌توانند نقش مسیرساز داشته باشند.
افراد امیدوار به تنهایی نمی‌جنگند؛ آن‌ها به خوبی می‌دانند چه کسانی می‌توانند به رشد آن‌ها کمک کنند.
جمع بندی
ازدواج، آسان‌تر می‌شود اگر آن را با هدفی روشن، نقشه‌ای انعطاف‌پذیر و باوری به توانمندی خود آغاز کنیم. نظریه امید اسنایدر به ما می‌آموزد که نه‌تنها هدفمند تصمیم بگیریم، بلکه در برابر موانع خلاقانه و مصمم عمل کنیم. ایجاد مسیرهای جایگزین، مسئولیت‌پذیری و حفظ نگرش مثبت، عناصر کلیدی در موفقیت ازدواج هستند. این دیدگاه، ازدواج را از یک مسئله ترسناک به فرصتی برای رشد و ساختن آینده‌ای مشترک تبدیل می‌کند. امید، نه یک آرزو، بلکه مهارتی ذهنی برای ساختن مسیرهای ممکن حتی در شرایط چالش زاست.
