اتهام‌زنی و قضاوت دو رفتاری هستند که می‌توانند به شدت به روابط ما آسیب بزنند. وقتی کسی را متهم می‌کنیم یا قضاوت می‌کنیم، در واقع به او می‌گوییم که اشتباه کرده و ارزش قائل شدن ندارد. این رفتارها نه تنها به رابطه آسیب می‌رساند، بلکه می‌تواند باعث ایجاد تنش، درگیری و فاصله گرفتن افراد از یکدیگر شود.

چرا لازم است از اتهام‌زنی و قضاوت اجتناب کنیم؟

• تخریب روابط: اتهام‌زنی و قضاوت اعتماد را از بین می‌برد و باعث می‌شود که طرف مقابل احساس کند مورد حمله قرار گرفته است.
• ایجاد دفاعی بودن: وقتی کسی مورد اتهام یا قضاوت قرار می‌گیرد، به طور طبیعی حالت دفاعی به خود می‌گیرد و به جای اینکه به حرف‌های شما گوش دهد، به دنبال راهی برای توجیه رفتار خود می‌گردد.
• ممانعت از حل مسئله: اتهام‌زنی و قضاوت باعث می‌شود که تمرکز از روی حل مسئله برداشته شود و به جای آن، طرفین به دنبال مقصر‌جویی باشند.
• آسیب به عزت نفس: اتهام‌زنی و قضاوت می‌تواند به شدت به عزت نفس طرف مقابل آسیب برساند.
• قضاوت و اتهام‌زنی نه تنها بر روی طرف مقابل قضاوت تأثیر منفی دارد، بلکه بر روی خود فرد نیز فشار روانی ایجاد می‌کند. این رفتارها می‌توانند منجر به افزایش استرس، اضطراب و احساس گناه شود.
• اتهام‌زنی معمولاً ناشی از عدم درک صحیح شرایط یا نیت‌های دیگران است. با اجتناب از قضاوت، افراد می‌توانند از سوءتفاهم‌ها جلوگیری کرده و ارتباطات مؤثرتری برقرار کنند.

مزایای اجتناب از اتهام‌زنی و قضاوت

• تقویت روابط: روابط سالم و قوی بر اساس اعتماد، احترام متقابل و همدلی بنا می‌شوند. اجتناب از این رفتارها به تقویت روابط و ایجاد فضایی امن و حمایت‌کننده کمک می‌کند.
• حل موثر مشکلات: وقتی از اتهام‌زنی و قضاوت اجتناب می‌کنیم، می‌توانیم به صورت مشترک به دنبال راه حل برای مشکلات باشیم.
• کاهش استرس: قضاوت کردن معمولاً منجر به افزایش استرس و اضطراب در خود قضاوتگر نیز می‌شود اجتناب از اتهام‌زنی و قضاوت به کاهش استرس و افزایش آرامش کمک می‌کند.
• بهبود عزت نفس: وقتی دیگران را قضاوت نمی‌کنیم، عزت نفس خودمان نیز افزایش می‌یابد.  قضاوت دیگران ممکن است ناشی از عدم امنیت شخصی باشد، بنابراین با پرهیز از این رفتار، افراد می‌توانند بر روی رشد شخصی خود تمرکز کنند.
• اتهام‌زنی و قضاوت معمولاً ناشی از پیش‌داوری‌ها و عدم درک صحیح شرایط است. با اجتناب از این رفتارها، افراد می‌توانند از سوءتفاهم‌ها جلوگیری کرده و ارتباطات مؤثرتری برقرار کنند.
• اجتناب از قضاوت باعث می‌شود که افراد بیشتر به درک یکدیگر بپردازند و همدلی را تقویت کنند. این امر نه تنها به کاهش قضاوت‌های نادرست کمک می‌کند بلکه روابط عمیق‌تری را نیز ایجاد می‌کند.

چگونه از اتهام‌زنی و قضاوت اجتناب کنیم؟

شناسایی و آگاهی از زمان‌هایی که دارید قضاوت می‌کنید، اولین قدم می باشد. سعی کنید افکارتان را زیر نظر داشته باشید و ببینید چه زمانی به سمت قضاوت میرید. این کار به شما کمک می‌کند تا در لحظه قضاوت‌هایتان را متوقف کنید و به جای آن، واقعیت را صرفا مشاهده کنید.

تلاش کنید تا ادراک خود را نسبت به موقعیت‌ها و افراد تغییر دهید. به جای قضاوت منفی، سعی کنید با همدلی به موقعیت‌ها نگاه کنید. مثلاً اگر طرف مقابل دچار رفتار غیرمنتظره‌ای شد، به جای قضاوت او به این فکر کنید که شاید دلیل خاصی برای آن رفتار داشته باشد.

در مکالمات خود از زبانی استفاده کنید که نشان‌دهنده احترام و درک باشد. از عبارات اتهامی یا دستوری پرهیز کنید و سعی کنید با لحن مثبت و سازنده صحبت کنیداستفاده از “من” به جای “تو”: به جای اینکه بگویید “تو همیشه دیر می‌آیی”، بگویید “وقتی تو دیر می‌آیی، من احساس نگرانی می‌کنم.”  یابه جای اینکه بگویید “تو بی‌توجهی”، بگویید “من احساس می‌کنم که به اندازه کافی به من توجه نمی‌شود.”

تمرکز بر رفتارها، نه شخصیت: به جای اینکه بگویید “تو آدم بی‌مسئولیتی هستی”، بگویید “وقتی تو این کار را انجام می‌دهی، من احساس می‌کنم که به من اهمیت نمی‌دهی.”

گوش دادن فعال: قبل از اینکه قضاوت کنید، به طرف مقابل فرصت دهید تا دیدگاه خود را بیان کند.

فرض خیرخواهانه: سعی کنید رفتارهای دیگران را به بهترین شکل ممکن تفسیر کنید.

پذیرش تفاوت‌ها: همه انسان‌ها متفاوت هستند و دیدگاه‌های متفاوتی دارند. سعی کنید تفاوت‌های دیگران را بپذیرید.

تمرین همدلی: سعی کنید خود را به جای طرف مقابل بگذارید و احساسات او را درک کنید.

تمرین

برای تمرین اجتناب از اتهام‌زنی و قضاوت، می‌توانید در یک دفترچه یا اپلیکیشن یادداشت، موقعیت‌هایی را که در آن تمایل به اتهام‌زنی یا قضاوت دارید، بنویسید. سپس، سعی کنید این موقعیت‌ها را از دیدگاه دیگری بررسی کنید و به جای اتهام‌زنی، احساسات خود را بیان کنید.