مهریه سنگین
——————————————————–
چرا نمی توان اهمیت مهریه سنگین را دستکم بگیریم؟
قبل از اینکه بیان برخی از رسم های غلط مهریه را بپردازیم، قصد داریم درباره اهمیت و جایگاه مهریه و به خصوص مهریه سنگین را به صورت مختصر توضیح دهیم و تعریفی از مهریه معقول را ارائه دهیم. مهریه از دیرباز، به‌عنوان یک توافق اجتماعی میان خانواده‌ها مطرح بوده است. این توافق نشان‌دهنده‌ی اراده و نیت مرد برای ایجاد یک زندگی مشترک پایدار و سالم تلقی شده است. هرچند این سنت، با گذشت زمان تغییراتی را تجربه کرده به طوری که امروزه باور های غلط مهریه در فرهنگ و زسوم های هر منطقه وارد شده است، اما همچنان در بسیاری از جوامع به‌عنوان یک اصل مهم باقی مانده است.
تضمین مهریه در دین اسلام حکمی ضروری است که نه تنها به‌عنوان یک تعهد مالی بلکه به‌عنوان نشانه‌ای از عشق و احترام مرد به زن تلقی می‌شود. آیات و روایات، مهریه را به‌عنوان یک هدیه بی منت از جانب مرد به زن معرفی می کنند. از منظر روانشناختی، تضمین مهریه نه تنها به مردان احساس مسئولیت و جدیت می‌دهد، بلکه زنان را نیز در موقعیتی قرار می‌دهد که احساس امنیت و آرامش بیشتری را تجربه خواهند کرد.
برای مثال وقتی زن می‌بیند همسرش به اصل موضوع مهریه و کوشش در پرداخت آن اهمیت نشان می دهد به تقویت اعتماد و صمیمیت میان آنها کمک می کند. از نظر اجتماعی نیز مهریه نقش مهمی در تنظیم روابط بین زن و مرد دارد و با کمک آن بخش مهمی از نیازهای اجتماعی و حقوقی زنان در آن تامین می گردد. تعریف مهریه سنگین و مهریه معقول از نظر شما چیست؟
مهریه معقول مهریه‌ای است که فرد با توجه به شرایط اقتصادی خود آن را تعیین می‌کند، به‌گونه‌ای که پرداخت آن در حد توانایی و امکانات او قابل انجام باشد. مهریه معقول تعریف ثابتی ندارد که همگان ملزم به تبعیت از آن باشند بلکه هرکسی بر اساس وسع و توانایی مالی خود، مسئولیت انتخاب میزان مهریه به عهده اوست. در واقع مهریه معقول، میان مسئولیت مالی مرد و واقعیت‌های اقتصادی مربوط به او تعادلی ایجاد می نماید. به نظر شما عمده ترین باورهای غلط مهریه شامل چه موارد است؟ مهریه سنگین چه آسیبی برجای می گذارد؟
چگونه می توانیم باورهای غلط مهریه را شناسایی کنیم؟
در ادامه قصد داریم برخی از باورهای غلط مهریه را که والدین بر آن اصرار دارند را ریشه یابی، شناسایی کنیم و به نقد آنها بپردازیم. مطالعه این انتقادات به ما کمک می کند تا برخی از باورهای نادرست خود را شناسایی کنیم که راه برای اصلاح آنها هموارتر می شود. ابتدا به شناسایی الگوهای نادرست پسران و دختران در زمینه مهریه می پردازیم و در قسمت بعدی باورهای غلط مهریه را در والدین بررسی می کنیم.
شناسایی باورهای غلط مهریه در جوانان
1-آشنایی ناکافی با قانون مهریه
یکی از الگوهای رفتاری متداول میان برخی پسران، آشنایی ناکافی با مسئولیت‌های قانونی تضمین مهریه است. برخی در زمان عقد، مهریه را صرفاً یک رسم تشریفاتی می‌دانند و بدون توجه به عواقب احتمالی آن، مهریه سنگین را پذیرفته و امضا می‌کنند. ممکن است بر این گمان باشند که این تعهد هرگز اجرایی نخواهد شد.
2-فشارهای خانوادگی و فرهنگی
برخی پسران به دلیل فشار خانوادگی، رودربایسی، شرایط فرهنگی خاص و… مهریه سنگین را می‌پذیرند، حتی اگر توانایی مالی پرداخت آن را نداشته باشند. این پذیرش ناآگاهانه می تواند پیشمانی های بعدی را به دنبال داشته باشد. برای مثال وقتی به یک پسر ایراد می گیرند که چون مهریه خواهرت فلان عدد سکه بوده پس تو هم نباید کمتر از آن عدد را اصرار کنی! این می تواند دقیقا یکی از بتاور های غلط مهریه در جامعه امروزی ما باشد.
3- نادیده گرفتن نقش مشورت و مطالعه در مهریه
برخی پسران بدون مشورت با افراد آگاه و یا عدم مطالعه کافی یا بی‌خیالی، مهریه‌هایی سنگین را می‌پذیرند. این تصمیمات عجولانه معمولاً بر اساس احساسات لحظه‌ای یا تحت تأثیر عشق و علاقه صورت می‌گیرد، اما بعدها می تواند به مشکلات جدی منجر شود. بار دیگر از خود بپرسید که تصمین مهریه موجب خوش بختی در زندگی مشترک می شود؟ نظر دقیق خودتون را در قسمت نظرات با ما در میون بگذارید.
4- مهریه سنگین به‌عنوان اهرم فشار
استفاده ابزاری از مهریه در زمان اختلافات زناشویی یکی از اهرم های رایج فشار در میان برخی دختران است. این موضوع خود یکی از رسم های غلط مهریه به شمار می آید که زمینه ساز جدایی زوجین خواهد شد. مثال: شوهر ممکن است از جانب همسرش تهدید شود که چنانچه درخواست‌های او پذیرفته نشود، مهریه سنگین خودش را به اجرا خواهد گذاشت. این تهدید بار و فشار روانی سنگینی را به مرد وارد کرده و گاه در برخی افراد می تواند زمینه ساز خیانت در زندگی مشترک شود.
افراد به اشتباه برای فرار از فشار های عصبی دست به چنین اشتباهی خواهند زد. هر چند یکی از جنبه های مهریه بحث اقتصادی آن است؛ ولی در این حالت معنا و هدف مهریه که صلح و آرامش است از وجود مرد تهی می گردد. از طرفی امضای مهریه سنگین که فراتر از توان مالی مرد باشد، رابطه برد برد را در ازدواج تهدید می کند.
به نظر شما چه انتقادات دیگری بر الگوی برخی پسران و دختران در مهریه سنگین وارد است؟
رسم های غلط مهریه در بین خانواده ها شامل چه مواردی است؟
برخی خانواده ها به دلایل مختلفی در زمینه مهریه به باورهای غلط قائل هستند. برخی از آنها عبارت اند از:
1- عدم توجه به تناسب مهریه با شرایط مالی داماد
گاهی خانواده‌ها بدون توجه به شرایط مالی داماد، مهریه سنگین و توقعات اقتصادی نامعقولی را تعیین می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود که ازدواج به چالشی اقتصادی برای فرد تبدیل شود و افراد با توجه به تحمیل بار سنگین مالی، روی به راه های جایگزین ازدواج مانند ازدواج سفید روی آورده اند. برای مثال پدر دختری که با انتظارات بالای اقتصادی، مهریه‌ای معادل خرید یک آپارتمان لوکس تعیین می‌کند. این در حالی است که داماد ممکن است توانایی خرید حتی یک خانه را نداشته باشد.
2- تقلیل ارزش دختران به مسائل مالی
زمانی که ارزش و کرامت دختر به مقدار سکه‌ها و اعداد مهریه سنگین گره می‌خورد، یعنی با این نگرش نادرست، شخصیت و شأن انسانی دختر را به یک معامله اقتصادی تنزل می دهیم. هرچند برخی از خانواده ها منکر این دیدگاه می شوند. ولی پافشاری بر تعهدات مالی نامعقول به منزله این است که از فلسفه اصیل ازدواج که بر پایه آرامش، محبت، احترام و منطق بنا شده است، فاصله می گیریم. از این رو مهریه باید نماد احترام باشد، نه معیاری برای سنجش ارزش دختر.
3- چشم و هم چشمی
متاسفانه در برخی خانواده ها بنابر رسم های غلط مهریه، این موضوع را ابزاری برای رقابت و نمایش جایگاه اجتماعی شان تبدیل کرده اند. برخی خانواده‌ها به جای توجه به واقعیت‌های مالی و معنای اصیل مهریه، با تعیین اعداد نجومی تلاش می‌کنند تا به قول معروف نشان دهند که چیزی کمتر از دیگران ندارند و ارزش دخترشان از دختران فامیل کمتر نیست!
3- کی داده کی گرفته؟
باور کی داده، کی گرفته؟ ظاهرا یک شوخی ساده در جلسات خواستگاری و تضمین مهریه است. اما در عمل باعث شده مهریه به‌عنوان یک تعهد واقعی و قانونی نادیده گرفته شود. بسیاری بدون توجه به عواقب مالی و حقوقی آن مهریه سنگینی تعیین می‌کنند، اما ممکن است با بار مالی سنگینی دست و پنجه نرم نمایند.
4- ترس از حرف مردم
ترس از حرف مردم باعث شده که برخی خانواده‌ها برای حفظ ظاهر و جلوگیری از قضاوت‌های اجتماعی، مهریه‌سنگین و غیرمنطقی تعیین می کنند. این ترس از قضاوت‌های بیرونی می‌تواند باعث تصمیم‌گیری‌های احساسی و غیرواقع‌بینانه شود که در نهایت می تواند به ضرر دو طرف تمام شود.
تعیین مهریه سنگین چه آسیب هایی دارد؟
1- تأثیر منفی بر نرخ ازدواج
تعیین مهریه سنگین باعث می‌شود که بسیاری از جوانان، به‌ویژه پسران، از ازدواج گریزان شوند. ترس از تعهدات مالی سنگین، مانعی جدی برای تشکیل خانواده است و به افزایش سن ازدواج و کاهش نرخ آن منجر می‌شود. برای مثال جوانی که درآمد محدودی دارد و از پرداخت مهریه‌های سنگین بیمناک است، تصمیم می‌گیرد ازدواج را به تأخیر بیندازد یا حتی به‌کلی از آن صرف‌نظر کند. این تصمیم‌گیری در سطح اجتماعی باعث کاهش نرخ ازدواج و افزایش آسیب‌های مرتبط با آن می‌شود.
2- تجاری‌سازی ازدواج
تعهدات اقتصادی نامعقول یکی دیگر از آسیب‌هاست. در این نگرش، میزان مهریه به‌جای اینکه ارزش های معنوی ازدواج را نشان دهد تبدیل به معیاری برای ارزیابی ارزش مادی زن یا اعتبار خانواده او می‌شود. وقتی مهریه سنگین به عاملی رقابتی یا عددی غیرمنطقی تبدیل می‌شود، ارزش معنوی ازدواج به حاشیه رفته و نگاه مادی‌گرایانه بر روابط حاکم شده و در نتیجه مقدمات فریب در ازدواج شکل می گیرد . این امر می‌تواند باعث کاهش اعتماد و محبت میان زوجین شود. این بدبینی می تواند مضر ترین باور های غلط مهریه و ازدواج جوانان می باشد.
4-آسیب های روانشناختی
تعیین مهریه نامعقول برخی از آسیب ها شامل افزایش احساس ناامنی و بی‌اعتمادی در مرد به دلیل فشار مالی و ترس از عواقب قانونی را به دنبال دارد. این تنش‌ها می‌توانند نشان دهنده رسم های غلط مهریه و آغاز زندگی شود و فضای عاطفی رابطه را تضعیف کرده و پایه‌های زندگی مشترک را متزلزل کنند. همچنین مرد از استرس ناشی از مهریه سنگین، ممکن است نتواند با آرامش کافی نقش های خود را ایفا کند.
از بین بردن باور های غلط مهریه و راهبر های تضمین مهریه اصولی
1- گفت‌وگوی صادقانه بین طرفین
پیش از عقد، طرفین باید به‌دور از فشارهای خانوادگی و اجتماعی، درباره میزان و فلسفه مهریه به‌صورت شفاف و صادقانه گفت‌وگو کنند.
2- توجه به توان مالی مرد
یکی از اصول مهم در تعیین مهریه، در نظر گرفتن توان مالی داماد است. مهریه‌ای که فراتر از توان او باشد، می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود. توافق بر سر مهریه‌ای معقول که داماد بتواند در صورت نیاز آن را بپردازد، به پایداری زندگی کمک می‌کند.
3- جلوگیری از چشم‌وهم‌چشمی در تعیین مهریه
یکی از دلایل اصلی تعیین مهریه‌های بالا، رقابت و چشم‌وهم‌چشمی میان خانواده‌هاست. برای جلوگیری از این مشکل، طرفین باید به نیازها و شرایط واقعی خود توجه کنند و از الگوبرداری از دیگران بپرهیزند.
4- مکتوب کردن توافقات و شرایط در عقدنامه
موضوعاتی مانند مهریه، تعهدات مالی و شروط ضمن عقد با توافق طرفین لازم است به‌صورت شفاف و دقیق در عقدنامه ثبت شود. این کار از سوءتفاهم‌ها و اختلافات آینده جلوگیری می‌کند.
اگر مشتاق هستید تا با تاریخچه مهریه در طول تاریخ در جهان آشنا شوید و با فرهنگ های مختلف درباره مهریه آشنا شوید، می توانید مقاله علمی Dowry را نیز مطالعه کنید.
جمع بندی
مهریه اگرچه یک سنت ارزشمند در فرهنگ ایرانی است و نماد عشق، احترام و تعهد میان زوجین می باشد. اما باور های غلط مهریه می‌تواند آثار منفی زیادی بر زندگی زوجین داشته باشد. برای جلوگیری از این آسیب‌ها، بهتر است مهریه بر اساس توان مالی داماد و به‌عنوان تضمینی منطقی و منصفانه تعیین شود، نه ابزاری برای فشار یا معامله.
یادمان باشد، ازدواج پیوندی عاطفی است، نه یک معامله اقتصادی و فراتر از یک توافق مالی ساده است. لذا مواجهه صحیح با رسم مهریه نه در گرو حذف آن است نه برخورد غیرمنطقی با آن؛ بلکه لازم است که برخی از باورهای مان را در این زمینه بازنگری کنیم و فاصله معنادار میان فلسفه ذاتی مهریه و تفسیر برخی از رسم مهریه را تشخیص دهیم.
با این شرایط سکه ۱۴ تاشم زیاده