معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه امام علی

امیرالمؤمنین علی (ع) در توصیف زندگی خود با حضرت فاطمه (س) چنین می‌فرمایند:

در ابتدا در باب انتخاب همسر از دیدگاه امام علی (ع) و به خصوص رابطه ایشان با صدیقه کبری مطالبی را برای شما اماده کرده ایم.

«هیچ‌گاه فاطمه (س) از من نرنجید و من نیز هرگز او را آزرده خاطر نساختم. او را به هیچ کاری مجبور نکردم و او نیز قدمی برخلاف میل باطنی من برنداشت. هرگاه به چهره‌اش نگاه می‌کردم، تمام غصه‌هایم برطرف می‌شد و دردهایم را فراموش می‌کردم.»

در جای دیگری نیز می‌فرمایند: «به خدا قسم، هرگز کاری نکردم که فاطمه (س) خشمگین شود، و او نیز هیچ‌گاه مرا خشمگین نکرد.»

این سخنان کوتاه، عمق عشق و احترام متقابل در زندگی مشترک این دو بزرگوار را نشان می‌دهد. چنین رابطه‌ای نه تنها بیانگر اخلاق نیکو و درک عمیق از نیازهای یکدیگر است، بلکه الگوی والایی از زندگی مشترک را ترسیم می‌کند.

با الهام از زندگی مشترک امیرالمؤمنین علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س)، می‌توان مهم‌ترین معیارهای انتخاب همسر مناسب را بررسی کرد. در ادامه، این معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه امام علی (ع) مرور می‌کنیم تا بتوانیم اصولی را که به ایجاد یک زندگی موفق و پایدار کمک می‌کند، بهتر بشناسیم.

مهمترین موارد از ویژگی های همسر خوب از نظر امام علی

نخست باید به دنبال ویژگی هایی بود که نشان دهد طرف مقابل فرد قابل اطمینانی است.

بدون اعتماد، هیچ رابطه‌ای دوام نخواهد داشت. اعتماد به همسر به این معناست که می‌توانید بدون ترس از خیانت، سوءاستفاده یا دروغ، به او تکیه کنید. وقتی فردی قابل اعتماد باشد:

• احساس امنیت عاطفی بیشتری دارید.
• نیازی به نگرانی درباره رفتارهای پنهانی یا تصمیم‌های غیرمنتظره نیست.

در حدیثی درباره ویژگی های همسر خوب از نظر امام علی این معیار چنین آمده که : << علیک بذوات الدین >> “” بر تو باد که همسر دیندار انتخاب کنی. “”

<< اذا اتاکم من ترضون دینه و امانته فزوجوه >> “” هر گاه کسی برای خواستگاری نزدتان شتافت که از دین و امانتش مطمئن و راضی بودید، وی را به ازدواج درآورید. “”

دومین ویژگی انتخاب همسر از نگاه امام علی (ع) به عنوان یکی از معیارهای مهم در انتخاب همسر مطرح می شود، اخلاق نیکو است. اخلاق خوب در زندگی مشترک نه تنها کاستی‌های جنبه‌های مختلف زندگی را جبران می‌کند، بلکه کانون خانواده را به محیطی امن و سرشار از شادی تبدیل می‌سازد. با داشتن اخلاق پسندیده، ارتباطات خانوادگی بهبود می‌یابد، فرزندان در محیطی سالم پرورش می‌یابند و روابط اجتماعی نیز تقویت می‌شود؛ اموری که از ارکان اساسی یک زندگی مشترک موفق هستند.

سومین ویژگی بلوغ عقلی است. زندگی مشتترک تصمیمی بزرگ و سرنوشت‌ساز است. برای عبور از شرایط پیچیده زندگی، توانایی تفکر منطقی، مدیریت احساسات و درک عمیق مسائل ضروری است. اصطلاحا به این توانایی‌ها بلوغ عقلی گفته می‌شود. زندگی مشترک پر از اختلاف نظر و چالش‌های روزمره است.

بدون بلوغ عقلی مدیریت این اختلاف‌ها و عبور از چالش‌ها ممکن نخواهد بود. تصمیمات فرد تصمیمات تکانشی و قهری خواهد بود. علاوه بر این توانایی گفت و گوی سازنده برای حل چالش‌ها را در فرد نخواهیم دید. معمولا بین مسئولیت‌پذیری، توانایی تصمیم‌گیری درست، همدلی و درک متقابل و توانایی برنامه ریزی برای آینده با رسیدن به بلوغ عقلی رابطه مستقیم وجود دارد. حضرت امیر ع اهمیت این معیار را اینگونه بیان می‌کنند: << ایاکم و التزویج الحمقاء، فان صحبتها بلاء >> “” از ازدواج با احمق بپرهیزید؛ زیرا زندگی با او بلا است. “”

چهارمین معیار از معیار های انتخاب همسر از دیدگاه امام علی، کفویت و همانندی است.

در کلام امیرالمومنین در خصوص این معیار چنین آمده: << انکحوا الاکفاء؛ با همتایان خود ازدواج کنید. >>

هرچند زن و مرد در زندگی مشترک به عنوان مکمل یکدیگر در نظر گرفته می‌شوند و تفاوت‌هایی برای تکامل رابطه ضروری است، اما در برخی زمینه‌ها که اساس و پایه یک رابطه پایدار را شکل می‌دهند، کفویت و همانندی یک شرط غیرقابل چشم‌پوشی است. برای مثال:

انتخاب همسر از نگاه امام علی(مقوله کفویت و همانندی همسر)

• ارزش‌ها و باورها: اشتراک در اصول اخلاقی و دینی باعث ایجاد هماهنگی در تصمیم‌گیری‌ها و سبک زندگی می‌شود.
• اهداف و دیدگاه‌ها: هم‌راستا بودن برنامه‌ها و چشم‌اندازهای آینده، مسیر مشترک زندگی را هموار می‌کند.
• سطح بلوغ عاطفی و عقلی: هم‌سطح بودن از نظر رشد فکری و احساسی، ارتباطی متعادل و پایدار را تضمین می‌کند.

با این حال، تفاوت‌هایی نیز وجود دارند که نه تنها طبیعی هستند، بلکه می‌توانند مکملی مؤثر در زندگی مشترک باشند، مانند:

• مهارت‌ها و توانمندی‌ها: تفاوت در این زمینه باعث تقسیم کار و تکمیل توانایی‌های یکدیگر می‌شود.
• علاقه‌مندی‌ها و تفریحات: این تفاوت‌ها به تنوع و نشاط زندگی مشترک کمک می‌کنند.
• شیوه حل مسئله: رویکردهای متفاوت به مسائل می‌توانند راه‌حل‌های خلاقانه و متعادلی ایجاد کنند.

شناخت این تمایزها و توجه به نقش هر یک در رابطه، کلید موفقیت در ایجاد تعادل بین کفویت و تفاوت‌ها در زندگی مشترک است.

جمع بندی

انتخاب همسر از نگاه امام علی (ع) جنبه‌های گوناگونی را پوشش می‌دهد که می‌توان از آن‌ها به عنوان رازهای موفقیت در زندگی مشترک بهره برد. این مقاله به اختصار، با تمرکز بر مهم‌ترین معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه امام علی، به این موضوع پرداخته است. معیارهایی مانند تعهد، مسئولیت‌پذیری و بلوغ عقلی در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

در مقالات آتی، ابعاد دیگری از این سیره ارزشمند در زمینه زندگی زناشویی، مورد نگارش قرار خواهد گرفت. در معیار های انتخاب همسر از نظر روانشناسی نیز، معیارهایی مشابه و همچنین متفاوتی برای موفقیت در زندگی مشترک مطرح می‌شود که می‌تواند تکمیل‌کننده این آموزه‌های دینی باشد.