فصل اول: بخش ازدواج سفید

مقدمه

یکی از راه های جایگزین ازدواج در شرایط فعلی روزگار ما، ازدواج سفید است. این نوع زندگی در سال‌های اخیر در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران مورد توجه برخی قرار گرفته است. تعریف شما از ازدواج سفید چیست؟ ازدواج سفید با نام های دیگری مثل همباشی و همخانگی نیز شناخته می شود. ازدواج سفید همه ویژگی های روابط دوستی میان دختر و پسر را دارد؛ با این تفاوت که دو طرف زندگی زیر یک سقف را تجربه می کنند. روی آوری برخی جوانان به ازدواج سفید نشان دهنده تغییرات شناختی آنها به مقوله خانواده و ازدواج و روابط اجتماعی است. به نظر شما این تغییرات شناختی به وجود آمده چه نتایجی را درپی خواهد داشت؟

در این قسمت از درسنامه قصد داریم به شناخت و تحلیل آسیب های ازدواج سفید بپردازیم. مطالعه این بخش به شما کمک می کند تا عوامل مختلف مسبب ازدواج سفید را به خوبی بشناسید و تفکر انتقادی خود را در این زمینه بتوانید حفظ کنید. همچنین قادر خواهید بود تا تصمیمات سنجیده ای بگیرید و در مواجهه آسیب های احتمالی بتوانید امنیت روانی و اجتماعی تان را به خوبی حفظ کنید.

آنچه در این درسنامه به آن اشاره می کنیم:

1-تعریف و تاریخچه ازدواج سفید

2-آسیب های ازدواج سفید

3-عوامل روی آوردن به ازدواج سفید

4-نگاه واقع بینانه به ازدواج سفید

تعریف و تاریخچه ازدواج سفید

مقدمه

ازدواج سفید نوعی زندگی مشترک میان دختر و پسر است که دو طرف این قرارداد میان خود را در نهادهای رسمی و قانونی ثبت نمی کنند. در این رابطه هر دو طرف صمیمیت جنسی و عاطفی با یکدیگر دارند و حتی ممکن است که براساس توافق‌شان برخی از مسئولیت هایی را میان خودشان وضع نمایند. این افراد تا زمان دلبخواه خود به زندگی مشترک شان ادامه می‌دهند که مدت زمان این رابطه نامعلوم است. ازدواج سفید مثل هر رویداد دیگری تاریخچه خاص خود را دارد. چقدر درباره تاریخچه ازدواج سفید مطالعه داشته‌اید؟ پدیده ازدواج سفید به دهه 60 تا 80 میلادی برمی‌گردد. ازدواج سفید ناشی از جنبش اجتماعی مهمی به نام انقلاب جنسی در غرب بود. انقلاب جنسی بسیاری از هنجارهای اجتماعی گذشته در زمینه روابط بین زن و مرد را ساختارشکنی کرد. در واقع می‌توانیم بگوییم که از این تاریخ به بعد بود که توجه به راه های جایگزین ازدواج مقبولیت بیشتری پیدا کرد. اهمیت ازدواج سفید از دیدگاه برخی از صاحب نظران غربی، مهمترین تغییر در تحول خانواده در نیم قرن اخیر، به شمار می‌رود. به نظر شما چه عواملی در از دهه 60 میلادی به بعد دست به دست هم داد تا آمارهای ازدواج سفید را افزایش پیدا کند؟

ازدواج سفید در ایران

بیایید ابتدا این پدیده را در کشور خودمان بشناسیم. ازدواج سفید به طور کلی پدیده نوظهوری در فرهنگ امروزی ایران هست. این پدیده در فرهنگ و باورهای ما ایرانیان جایگاهی نداشته است. اولین گزارش رسمی از مشاهده ازدواج سفید در ایران در سال 1391 بود. براساس این گزارش برخی از دختران و پسران دانشجو در شمال شهر تهران بدون ازدواج رسمی زیر یک سقف زندگی می کردند. در سال 1392 برای اولین بار عبارت “ازدواج سفید” معادل واژه Cohabitation  قرار گرفت. درحالی که استعمال واژه ازدواج سفید قبل از آن جایی در ادبیات رسمی ایرانیان نداشت. از این تاریخ به بعد متاسفانه اغلب مقالات و یادداشت ها، ازدواج سفید را معادل فارسی Cohabitation لحاظ کردند. این ترجمه غیرصحیح، واکنش و انتقادات برخی از صاحب نظران را به دنبال داشت. از این رو واژه های دیگری مثل همباشی یا همخوانگی توسط برخی کارشناسان پیشنهاد شد. جالب است بدانید ازدواج سفید در انگلستان  (White Marriage) به ازدواج قانونی اطلاق می‌شود که به دلایلی چون شروط یکی از طرفین یا مهاجرت، فاقد روابط جنسی است که با معنای ما کاملاً متفاوت است. در ادامه قصد داریم به دلیل کاربرد متداول اصطلاح ازدواج سفید در گفتمان فعلی جامعه، از همین عبارت استفاده کنیم.

برخی از افراد روشنفکر و تحصیل کرده در مقایسه با سایر طبقات اجتماعی، استقبال بیشتری از ازدواج سفید دارند و گاهی آن را به عنوان یک امتیاز اجتماعی تلقی می کنند. میزان شیوع این نوع رابطه در شهرهای بزرگ کشورمان بیشتر است. ازدواج سفید بدین نحو است که دو جوان بدون اینکه والدین خود را از تصمیم شان با خبر کنند از خانه پدری خارج شده و با توافق همدیگر به زیر یک سقف می‌روند. براساس بسیاری از مطالعات داخلی بسیاری از افرادی که وارد این رابطه می شوند درباره پیامدهای ورود به آن، تامل چندانی نمی کنند. لازم است درنظر بگیرید که به دلیل بافت دینی و فرهنگی خاص کشور ما، بسیاری از ابعاد و جنبه های ازدواج سفید پنهان است و آمارهای رسمی از آن ارائه نمی‌شود. البته پژوهشگران داخلی مان برخی از جنبه های این پدیده را شناسایی کرده اند. برای مثال یکی از علائم هشدار در بسیاری از پژوهش ها این یافته است که هرچه سن دختران افزایش یابد احتمال ورود به این رابطه بیشتر می شود. تحقیقی که بر روی ۲۱۳ زوج به شکل میدانی انجام شده، نشان می‌دهد که عمر ازدواج سفید در ایران بین یک تا سه سال است و ۴۵ درصد از افراد مورد بررسی بین ۲۵ تا ۳۰ سال سن داشته‌اند. در همین مطالعه ۳۹ درصد از شرکت کنندگان اظهار کرده بودند نسبت به دین اعتقادی ندارند. همچنین ۵۷ درصد از آنها دارای اعتقادات کم و ۲.۹ درصد از آنها نسبت به دین مقید بوده‌اند. همچنین ۵۲ درصد از آنها اغلب شان زن بودند براین امید بودند که ازدواج سفید آنها در آینده به ازدواج رسمی ختم خواهدشد؛ درحالی ۴۷ درصد که عمدتا مردان بودند قصد نداشتند تا در آینده ازدواج رسمی داشته باشند. برای ۸۸ درصد از این مشارکت شوندگان مسئله بکارت برای آنها اهمیت نداشته و تنها برای ۱۱ درصد از آنها این مسئله اهمیت داشت. همچنین غالب افرادی که به این شیوه زندگی در ایران روی می آورند یا مهاجرین شاغل و یا دانشجویان بودند.

ازدواج سفید در سایر نقاط جهان

در ادامه می خواهیم وضعیت ازدواج سفید را به صورت مختصر در جهان بررسی کنیم. پدیده همخوانگی در سایر نقاط دنیا داستان ویژه خود را دارد. نحوه نگاه شهروندان هر کشوری نسبت به این پدیده ناشی از تعامل پیچیده عوامل تاریخی، اجتماعی و فرهنگی می‌باشد. به نظر شما کدام کشورها در مواجهه با ازدواج سفید استقبال یا مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهند؟

گزارش های مختلف حاکی از آن است که از حدود نیم قرن گذشته تاکنون بسیاری از جوانان کشورهای غربی قبل از ازدواج رسمی، به سراغ ازدواج سفید می‌روند. در این میان کشورهای شمال اروپا و آمریکای شمالی مانند سوئد و آمریکا در مقایسه با سایر نقاط جهان بالاترین نرخ‌ اقدام به ازدواج سفید را دارند. البته این آمار در کشورهای جنوب و شرق اروپا و برخی از کشورهای آمریکای جنوبی به مراتب کمتر است. این موضوع تا حد زیادی تحت تأثیر ارزش‌های قوی مذهبی و فرهنگی این کشورها می‌باشد.

البته اگر نگاهی به آمارهای ازدواج سفید در کشورهای آسیایی و آفریقایی بیندازیم، آمار استقبال از این پدیده به صورت قابل توجهی کمتر از کشورهای اروپایی است. حتی برخی از کشورها مانند مصر مجازات هایی برای آن وضع کرده است. در واقع ارزش های فرهنگی و دینی هنوز در دو قاره آسیا و آفریفا نقش مهم خود را حفظ کرده است و ازدواج رسمی کماکان جایگاه کلیدی خود را دارد. پس کاهش استقبال از ازدواج سفید صرفا مخصوص جوانان کشور ما نیست و مناطقی که زمینه فرهنگی غنی داشته باشند و کمتر تحت تاثیر ارزش های مدرن قرار گرفته اند نیز نرخ ازدواج سفید کمتری دارند.

تمرین ها

این قسمت از درسنامه چه تاثیری بر درک شما از ازدواج سفید گذاشت؟

باورها و اعتقادات دینی چگونه بر عدم گسترش ازدواج سفید تاثیر می گذارد؟

پیشنهادات

برای کسب اطلاع بیشتر در مورد پدیده ازدواج سفید می توانید این کلیپ را مشاهده کنید.

برای مطالعه این موضوع می توانید به کتاب ازدواج سفید یا همباشی سیاه اثر محمدجواد صادقی مراجعه کنید.