دلایل مختلفی برای موانع ازدواج وجود دارد که در این میان عوامل روانشناختی نقش اساسی ایفا می کند. ترس از ازدواج یکی از موانع کلیدی روانشناختی در ازدواج است. فارغ از بحث ازدواج بیشتر موانع تصمیم گیری در جنبه های مختلف زندگی مان ریشه در مسائل روانشناختی از جمله ترس دارد. بیایید ابتدا درباره ماهیت ترس صحبت کنیم. از نظر روانشناسان ترس یکی از پایه‌ای‌ترین احساسات هر انسانی است که نقش مهمی را در بقای ما ایفا می کند. شدت ترسی که آن را تجربه می کنیم به موقعیت و ظرفیت هر فردی بستگی دارد. ترس به عنوان یک واکنش طبیعی به خطرات محیطی به ما کمک می‌کند تا از خود در برابر تهدیدات مختلف محافظت نماییم. از نظر شما نگرانی در موضوع ازدواج در چه حدی باید باشد تا آن را سازنده تلقی کنیم؟
یکی از جنبه های سازنده نگرانی عادی در ازدواج این است که نگاه ما به جنبه های بلند مدت در رابطه بیشتر معطوف می شود. از این رو خود را اسیر خوشی های آغاز رابطه نمی کنیم. نگرانی های سازنده در ازدواج باعث می شود که از روی احساسات تصمیم نگیریم و همه جنبه های ازدواج را لحاظ کنیم. به صورت کلی وجود نگرانی سازنده از ازدواج باعث می شود تا:
1-آگاهی و اطلاعات مان درباره جنبه‌های مختلف زندگی زناشویی افزایش پیدا می کند. این آگاهی می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های خردمندانه تر کمک کند.
2- نگرانی معقول ما را تشویق می کند تا شریک زندگی خود را با دقت بیشتری انتخاب نماییم و از ورود به رابطه‌ای که ممکن است آسیب‌زا باشد اجتناب کنیم.
3- با نگرانی سازنده در ازدواج ترغیب می شویم تا مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت نماییم و قادر باشیم احساسات خود را بهتر ابراز کنیم. این مهارت‌ها می‌تواند در زندگی آینده ما مفید باشد.
4- نگرانی منطقی در ازدواج ما را ترغیب کند تا خود را برای تغییرات بزرگ و کوچک در زندگی آماده کنیم و به ما کمک می کند تا بهتر با چالش‌های جدید روبرو گردیم.
پس با چند جنبه ای که در بالا اشاره کردیم تا حدی به وجود نگرانی در ازدواج نیاز داریم. خب به قسمتی اصلی بحث می رسیم. به نظر شما نگرانی در ازدواج در چه صورت مسئله ساز است؟
از نظر روانشناسان ترس و نگرانی از هر موضوعی زمانی برای ما مشکل درست می کند که است که نتوانیم آن را کنترل کنیم و بر حیطه های مختلف زندگی ما تاثیر منفی برجای بگذارد. در واقع وقتی ترس از چیزی دائما فکر و ذکر ما را به خود مشغول کند چنین ترسی گره کشا و بهنجار نمی تواند باشد. ترس می تواننند به شکل و شمایل مختلف خود را نشان دهند که یکی از آنها ترس از ازدواج است.
گاموفوبیا یا ترس از ازدواج، تجربه ترس شدید و غیرمنطقی برقراری روابط عاطفی و تعهد است. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً از برقراری روابط نزدیک و پایدار دوری می‌کنند و درباره آسیب دیدن یا ترک شدن در روابط نگرانی های متعددی دارند. این افراد ممکن است در مواجهه با ازدواج دچار اضطراب شدید شوند. در میان اطرافیان مان ممکن است افرادی را مشاهده کنیم که با ترس از ازدواج دست و پنجه نرم می کنند. ترس از ازدواج دلایل متعددی دارد که البته ریشه‌های آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این ترس اغلب از عواملی نظیر تجربیات گذشته، انتظارات اجتماعی، مسائل فرهنگی و عدم اعتماد به نفس ناشی می‌شود. در ادامه به بررسی مهم‌ترین ریشه‌های این ترس و تردید می‌پردازیم:
۱. ترس از تعهد و مسئولیت: یکی از بزرگ‌ترین دلایل ترس از ازدواج، نگرانی بابت دادن تعهدی است که ما باید به شریک زندگی خود بدهیم. بسیاری از جوانان ممکن است از این موضوع واهمه داشته باشند که ازدواج به منزله پایان آزادی و استقلال شخصی آن‌هاست و ملزم به تقبل سختی ها هستند.
۲. نگرانی از شکست و تجربه‌های ناموفق قبلی: سابقه طلاق یا تعارضات شدید والدین و ازدواج‌های ناموفق اطرافیان یکی از عوامل مساعدی است که می تواند ترس از ازدواج را در ما به همراه داشته باشد. برای مثال کسانی که در خانواده‌هایی بزرگ شده‌اند که پدر و مادر به‌طور مداوم گریبانگیر تنش و درگیری بوده‌اند، ممکن است تصور کنند که ازدواج شان به شکست می‌انجامد.
۳. ترس از دست دادن هویت شخصی: ازدواج به همراه خود تغییرات زیادی در سبک زندگی و نقش ها به همراه می‌آورد. برخی از ما ممکن است نگران این باشیم که پس از ازدواج، هویت و علایق فردی خود را از دست بدهیم یا مجبور به پذیرش ارزش‌ها و عقاید شریک زندگی مان شویم.
۴. انتظارات و فشارهای اجتماعی: در بسیاری از فرهنگ ها، از جمله جوامع شرقی، فشارهای اجتماعی و فرهنگی برای ازدواج بسیار بالاست. این فشارها می‌تواند استرس و ترس زیادی را در افراد ایجاد کند، زیرا آنها احساس می‌کنند که باید انتظارات خانواده و جامعه را برآورده کنند. همین موضوع باعث می‌شود که نگرانی های جدی درباره انتخاب شریک زندگی داشته باشند.
۵. ترس از عدم سازگاری و نارضایتی در زندگی مشترک: ازدواج به معنی زندگی مشترک با فردی است که لاجرم برخی از تفاوت هایی را با ما دارد و پذیرش این واقعیت که باید با تفاوت ها کنار بیاییم. برخی افراد از اینکه نتوانند با عادات و ویژگی‌های شریک زندگی‌شان سازگار شوند ممکن است ترس به دل راه دهند.
۶. نگرانی‌های اقتصادی: یکی از عواملی که می‌تواند موجب تاخیر یا صرف نظر کردن از ازدواج شود، ترس شدید از وضعیت مالی و اقتصادی است. ازدواج و تشکیل خانواده نیاز به منابع مالی دارد و برخی افراد به دلیل عدم اطمینان از وضعیت مالی خود از تشکیل زندگی مشترک هراس دارند.
۷. ترس از آسیب‌پذیری: ایجاد رابطه صمیمی و نزدیک با همسر به معنای آشکار کردن بخش‌های مختلفی از وجود ماست. بسیاری از افراد از ترس اینکه طرف مقابل ضعف‌ها و نقاط آسیب‌پذیرشان را بشناسند، از ازدواج و رابطه‌های صمیمی فرار می‌کنند.
۸. فشار برای یافتن فرد ایده‌آل: وقتی عشق ایده‌آل و روابط آنچنانی به ما از طریق رسانه‌ها و فیلم‌ها القا می‌شود، انتظارات ما نیز ممکن است دستخوش تغییراتی شود. فشار رسانه ها برای یافتن فردی که در واقعیت از همه ایده آل ها برخوردار نیست می‌تواند ما را از تصمیم‌گیری درباره ازدواج منصرف کند یا میزان رضایت مان را از همسرمان کاهش دهد.
۹. عدم اعتماد به نفس و ترس از عدم پذیرش: وقتی اعتماد به نفس و عزت نفس کافی نداشته باشیم ممکن است دچار ترس از ازدواج شویم. زیرا این نگرانی به سراغ ما خواهد آمد که توسط شریک زندگی‌شان پذیرفته نشویم یا نتوانیم نقش همسری را به خوبی ایفا نماییم.
در صورتی که نگرانی در مورد ازدواج را به‌طور سازنده مدیریت کنیم، به رشد و بهبود روابط کمک شایانی خواهد کرد کند. نگرانی معقول به ما اجازه می‌دهند تا با دقت بیشتری شریک زندگی خود را انتخاب کنیم و مهارت‌های ارتباطی‌مان را تقویت کنیم. در عوض، وقتی ترس های مان غیرقابل کنترل شود در این حالت مانع از ایجاد روابط سالم و پایدار خواهد شد.
تمرین ها
1-چه چیزی شما را از ازدواج می‌ترساند؟ احساسات، افکار یا نگرانی‌هایی که در مورد ازدواج دارید را یادداشت کنید. همچنین افکار جایگزین تان را یادداشت کنید.
2- فهرستی از موقعیت‌هایی که شما را در مورد ازدواج نگران می‌کند، تهیه کنید. سپس، این موقعیت‌ها را به تدریج و به ترتیب از کمترین استرس‌زا تا بیشترین استرس‌زا، فهرست کنید. چه راهبردهایی برای مقابله با آن اتخاذ می کنید؟
