نمی توانیم موانع ازدواج را صرفا ناشی از عوامل فردی و خانوادگی لحاظ کنیم، بلکه ازدواج به عنوان یکی از مهم‌ترین تصمیمات زندگی ما با موانع اجتماعی و فرهنگی پیچیده‌ای روبرست. در این قسمت، به موانع بیرونی ازدواج می‌پردازیم و مثال‌هایی ملموسی را در این زمینه ارائه می دهیم.
الف) قدرت عرف‌ها و سنت‌ها بر انتخاب‌ها: نگاهی به تاثیرات سنت‌های اجتماعی در تأخیر ازدواج
ازدواج را نمی توانیم خارج از بافت فرهنگی و اجتماعی آن لحاظ کنیم حتی اگر از نظر فردی خود را برای آن کاملا آماده کرده باشیم. در بسیاری از مواقع ساختارهای اجتماعی به تسریع ازدواج ما کمک می کند و در برخی مواقع دیگر این سنت ها مانع جدی در ازدواج ما بوده و باعث تاخیر در ازدواج ما می شوند. از این رو سنت‌ها و باورهای اجتماعی از جمله عناصر کلیدی در تاخیر ازدواج است. در ادامه به بررسی تأثیرات باورهای اجتماعی بر ازدواج جوانان خواهیم پرداخت.
- 1. تغییر مفهوم ازدواج در جوامع مدرن: در جوامع سنتی، ازدواج راهی برای حفظ ساختارهای اجتماعی و انتقال ارزش‌ها به نسل‌های بعدی تلقی می‌شد. همچنین خانواده‌ها نقش فعالی در انتخاب همسر داشتند و توقع می‌رفت که افراد در سنین پایین وارد این مرحله شوند. اما در دوران اخیر با تغییر سبک زندگی و افزایش تأکید بر فردگرایی، مفهوم ازدواج نیز دگرگون شده است. در دنیای پیرامون ما، اغلب جوانان تمایل دارند ابتدا اهداف شخصی، حرفه‌ای و تحصیلی خود را دنبال کنند و سپس به ازدواج فکر کنند.
2- جابه جا شدن اولویت های ازدواج: متاسفانه در شرایط اخیر بجای اینکه بر معنای اصلی ازدواج که همان پیوند قلوب است تمرکز داشته باشیم، به مسائل فرعی در ازدواج اولویت می دهیم. برای مثال برگزاری مراسم پر زرق‌وبرق و متحمل شدن هزینه‌های سنگین. برای مثال حمید 29 ساله و دانشجوی دکترا، سال‌هاست که به فکر ازدواج با نامزدش است؛ اما توقعات خانواده‌ها برای برگزاری مراسم مجلل باعث شده این تصمیم هر بار به تعویق بیفتد. این نکته جای بررسی دارد که چگونه می‌توان انتظارات خانواده‌ها درباره مراسم ازدواج را تعدیل کرد تا جوانان بتوانند با آرامش بیشتری این تصمیم مهم را بگیرند؟
3- تأثیر قضاوت‌های اجتماعی بر انتخاب همسر: در جوامعی که نظرات و قضاوت‌های دیگران نقش پررنگی در زندگی دارد، ما جوانان ممکن است در انتخاب شریک زندگی تحت فشار مضاعفی قرار بگیریم. برای مثال مینا علاقه‌مند است با کسی ازدواج کند که علایق مشترک و دیدگاه‌های مشابهی دارند؛ اما قضاوت اطرافیان درباره شغل و درآمد او باعث تردید در تصمیمش شده است. باید از خودمان بپرسیم چگونه می‌توان قضاوت‌های اجتماعی درباره انتخاب همسر را کمرنگ‌تر کرد و ما جوانان را در تصمیم‌گیری‌های مستقل توانمند ساخت؟
- 3. فشارهای اقتصادی و اجتماعی: برخی از فرهنگ ها و سنت ها ازدواج را با هزینه‌های بالا گره می زنند. مراسم عروسی، مهریه، جهیزیه و انتظارات اجتماعی دیگر بار سنگینی را بر دوش زوج‌های جوان تحمیل می کند. متاسفانه چنین فشار اقتصادی، به‌ویژه در جوامعی که نمایش توان مالی در ازدواج یک ارزش محسوب می‌شود، می‌تواند منجر به تأخیر در تصمیم‌گیری برای ازدواج شود و اقدام به ازدواج با دردسر انجام می شود.
۳. تغییر نقش‌های جنسیتی و سنت‌های مرتبط: در بسیاری از جوامع امروزی، نقش‌های سنتی مرد و زن در ازدواج در حال تغییر است. زنانی که در گذشته بیشتر نقش‌های خانه‌داری و مادری را به عهده داشتند، اکنون در حال ورود به عرصه‌های کاری و تحصیلی هستند. این تغییرات نه‌تنها انتظارات اجتماعی از زنان را تغییر داده، بلکه در بسیاری از مواقع باعث تعویق در ازدواج شده است.
۴. تاثیر خانواده‌ها و فرهنگ محلی: برخی از سنت و آداب و رسوم خانوادگی و محلی همچنان نقش پررنگی در زندگی افراد دارند. در برخی موارد، دخالت‌های بیش‌ازحد خانواده‌ها در انتخاب شریک زندگی یا انتظارات اجتماعی نامنعطف می‌تواند روند ازدواج را به تأخیر بیندازد. برای مثال، برخی از خانواده‌ها توقع دارند که فرد تنها با کسی از یک طبقه اجتماعی یا قومیت خاص ازدواج کند.
بنابراین با شناسایی موانع ازدواج و ارائه راه‌حل‌های متناسب، می‌توان مسیر ازدواج برای جوانان هموارتر کرد. پرداختن به هر مسئله از دیدگاه فرهنگی و اجتماعی نیازمند تلاش جمعی از جامعه، خانواده‌ها و افراد است.
