مفهوم فردیت در روانشناسی چیست؟

قبل از اینکه به بیان نکات اصلی بپردازیم لازم است یک سوتفاهمی را برطرف کنیم. میان فردیت و فردگرایی تفاوت های کلیدی وجود دارد. فردیت (اصالت و شخصیت) خصوصیت منحصر به فردی هست که یک فرد را از دیگران متمایز می‌کند. این مفهوم شامل ویژگی ها، ترجیحات و رفتارهایی می باشد که جز صفت طبیعی فرد است و تفاوت عادی او را نشان می دهد. به عنوان مثال، سرگرمی‌ها، ویژگی‌های شخصیتی و تجارب شخصی مصادیقی از فردیت هستند. از طرفی مفهوم فردگرایی یعنی در مرکز توجه قرارگرفتن خواسته ها و تمایلات فرد. یکی از ابعاد مهم فردیت از نگاه آلفرد آدلر، علاقه اجتماعی است. این مفهوم برخلاف فردگرایی، به تمایل و توانایی افراد برای همکاری و احساس مسئولیت در قبال آنها اشاره دارد.  فردیت قبل از ازدواج اشاره به یکپارچگی افکار، احساسات و رفتار و کسب آمادگی و پختگی لازم برای شروع زندگی مشترک دارد. پیشرفت فردی، احترام متقابل، ایجاد مرزهای سالم و مدیریت احساسات نشان دهنده شخصیت اصیل می باشد. بنابراین میان فردیت و فردگرایی در ازدواج تفاوت های مهمی وجود دارد.

رابطه فردگرایی و ازدواج

فردگرایی در ازدواج بدین صورت است که هر یک از طرفین به دنبال خواسته ها، علایق و رشد شخصی خود حرکت می کنند. در ادامه به تاثیر فردگرایی در روابط خانواده می پردازیم:

1- در فردگرایی ازدواج غالبا بر اساس انتخاب شخصی و عشق رمانتیک بنا می شود. افراد هنگام انتخاب شریک زندگی شان، غالبا خواسته‌ها، سلایق و نیازهای عاطفی خود را در اولویت قرار می‌دهند و چندان انتظارات خانواده یا نزدیکان را در تصمیم گیری لحاظ نمی‌شود.

2- زمانی که تعارضات زناشویی به وجود می‌آید، زوجین فردگرا تمایل دارند اهداف و ترجیحات شخصی خود را بر منافع جمعی و بر فرهنگ و باورهای عمومی ترجیح دهند. این امر می‌تواند به نرخ بالاتر طلاق منجر شود، برای مثال از نظر آنها چنانچه نیازهای شخصی شان در زندگی مشترک برآورده نشود، ممکن است عطای رابطه را به لقاح آن ببخشند.

3- رابطه فردگرایی و ازدواج بدین گونه است که زوجین به دنبال رضایت از طریق دستاوردهای فردی خود هستند. افزایش فرصت های اجتماعی گوناگون و گرایش به تحصیلات دانشگاهی، به ضرورت دستیابی به استقلال اقتصادی جوانان بیشتر دامن می زند. از این رو در اغلب کشورهای فردگرا و حتی برخی از کشورهای جمع گرا، طرفین بدون اتکا به حمایت خانواده‌شان، به دنبال اهداف شخصی شان حرکت می کنند.

4-رویکرد فردگرایانه نسبت به ازدواج بر خودکفایی تأکید دارد. در این مدل، زوج‌ها انتظار دارند که خوشحالی و معنی زندگی را در درون خود جستجو کنند و برای کسب حمایت اجتماعی سعی دارند فرد خودمختاری باشند. همچنین تاثیر دیگر فردگرایی در روابط خانواده این است که زوجین تشویق می شوند به دنبال علایق، دوستی ها و سرگرمی های خود باشند که این امر باعث تقویت استقلال و اتکا به خود می شود.

بنابراین رابطه فردگرایی و ازدواج نشان می دهد که تغییر ازدواج از یک مناسبات سنتی به تلاش برای کسب رضایت شخصی تغییر کرده است. مثلا در زمان های گذشته که افراد، هویت خود را در قالب تقویت رابطه با همسر جست و جو می کردند با این حال در زمان کنونی لزوما به این صورت نیست و به سراغ منابعی مثل پیشرفت شخصی می روند.

آسیب های فردگرایی بر خانواده

لازم است میان نیازها و ترجیحات فردی و خانواده تعادل برقرار شود؛ در غیر این صورت کیفیت روابط تحت تاثیر منفی قرار خواهد گرفت. برخی از آسیب های فرد گرایی بر خانواده عبارت اند از:

1-کاهش اقدام به ازدواج: با افزایش فردگرایی، افراد تمایل کمتری به ازدواج نشان می‌دهند و به جای پیروی از الگوهای فرهنگی، به دنبال منافع و لذت‌های شخصی هستند. این موضوع نشان‌دهنده آن است که در تصمیم گیری توجهی به انتظارات اجتماعی و خانوادگی نمی شود. در اغلب فرهنگ‌های فردگرا، انتظار دوام و بقای ازدواج چندان منطقی به نظر نمی‌رسد و برخی از افراد به سمت روابط غیررسمی گرایش پیدا می‌کنند.

1-تغییر در انتظارات ازدواج: فردگرایی باعث تغییر در انتظارات مربوط به ازدواج می‌شود. زوج‌ها به‌طور فزاینده‌ای ازدواج را به عنوان یک گام ساده برای رشد شخصی مشترک می‌بینند، نه یک تعهد مادام‌العمر به مسئولیت‌های مشترک. این دیدگاه می‌تواند منجر به بی‌ثباتی شود، زیرا طرفین ممکن است نیازهای فردی خود را بر روابط ترجیح دهند که در نتیجه ممکن است منجر به نارضایتی و درگیری شود.

2-کاهش میزان انسجام خانوادگی: تحقیقات نشان داده‌اند که فردگرایی می‌تواند به کاهش کیفیت روابط خانوادگی منجر شود. افراد ممکن است براساس برخی شرایط، ترجیحات شخصی و اتکای بیش از اندازه به نگرش های خود را به دیدگاه های سایر اعضای خانواده ترجیح بدهند. مطالعات نشان می دهد سبک‌های فردگرایانه به افزایش تنش‌های روانی و اجتماعی منجر می‌شود که بر روابط خانوادگی تأثیر می‌گذارد.

3–کاهش حمایت بین نسلی: فردگرایی اغلب منجر به پیوندهای بین نسلی ضعیف تر می شود؛ زیرا نسل جوان به کسب استقلال رای بیشتر در مقایسه با سیستم های حمایتی خانواده اهمیت بیشتری می دهد. این می تواند منجر به کاهش تعلق، حمایت و همراهی والدین شود. البته همان گونه که در مقاله دخالت والدین در ازدواج اشاره کردیم، رابطه با خانواده بایستی در سطح معقول باشد.

4-پیامدهای منفی بر سلامت روان: با افزایش تمرکز بر استقلال و ترجیحات فردی، بسیاری از افراد ممکن است به دلیل فقدان سیستم های حمایتی که معمولاً توسط پیوندهای نزدیک خانواده ارائه می شود، با چالش مربوط به سلامت روان دست و پنجه نرم کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که اعضای خانواده، به‌ویژه کودکان و افراد مسن، ممکن است از نظر روانی از کاهش حمایت عاطفی و مشارکت رنج ببرند.

5-افزایش نرخ طلاق: از آنجایی که افراد به دنبال تحقق رضایت شخصی هستند، ممکن است تمایل کمتری به سازگاری داشته باشند، که به افزایش نرخ طلاق و مختل شدن محیط های خانوادگی کمک می کند. پیگیر کردن بیش از حد ترجیحات خود گاهی بر ثبات زناشویی و خانواده اولویت داده می شود و اثرات نامطلوبی بر اعضای خانواده می گذارد.

درنظر داشته باشید که رسانه‌های اجتماعی، می‌تواند تمایلات فردگرایانه را با ترویج ترجیحات و تمایلات شخصی و خودمختاری پرورش دهد و به طور بالقوه  کیفیت تعاملات خانوادگی را کاهش دهد. مواجهه با ارزش‌های غربی از طریق رسانه‌ها، خانواده‌های ایرانی را با سبک‌های زندگی فردگرایانه آشنا کرده است که روحیه اتکای  بیش از اندازه به خود را افزایش داده است.

فردگرایی یا خانواده گرایی: توصیه های کاربردی در این زمینه

خواسته ها و نیازهای فردی را در هیچ شرایطی نمی توان نادیده گرفت، با این حال لازم است به صورت منطقی مورد گفت و گو دو طرف واقع شود. برای مقابله مؤثر با چالش‌های فردگرایی در خانواده‌، راه‌حل‌های مختلف وجود دارد. در اینجا به برخی از راهبرد های کلیدی اشاره می کنیم:

1- استقلال و هویت فردی خود و همسرتان را به رسمیت شناخته و به آن احترام بگذارید. چه شما و چه همسرتان هویت شخصی منحصر به فرد خود را دارید. تا آنجایی که به انسجام خانواده ضربه نمی زند از پیشرفت یکدیگر حمایت کنید. همچنین میان تنهایی و جمع گرایی مرزهای سالمی را تنظیم کنید.

2-روحیه جمع گرایی خود را تقویت کنید: شرکت در فعالیت‌های مشترک مانند فعالیت های خانوادگی، کارهای داوطلبانه و…، حس تعلق و مسئولیت جمعی را تقویت می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که فعالیت‌های گروهی خانوادگی به ویژه آن‌هایی که شامل خدمات اجتماعی هستند، می‌توانند وحدت را تقویت کرده و ارزش‌هایی را در افراد نهادینه کنند که با تمایلات فردگرایانه مقابله می‌کند.

2-رابطه خود را با خانواده گسترده، بیشتر کنید. تشویق به ایجاد روابط قوی‌تر بین نسل‌ها در خانواده‌ها می‌تواند میزان تعلق به اعضای خانواده گسترده را افزایش دهد. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و اعضای بزرگ‌تر خانواده می‌توانند به عنوان مربی کارآزموده عمل کنند و با ارائه بینش و تجارب گرانبها و حمایت عاطفی، تأکید بر فردگرایی در نسل‌های جوان‌تر را کاهش دهند.

3-نقش باورهای فرهنگی را پررنگ تر نمایید. بسیاری از فرهنگ‌ها و ادیان ارزش‌های جمعی را ترویج می‌دهند که چارچوبی برای تعادل بین فردیت و مسئولیت‌های جمعی فراهم می‌کند. تشویق خانواده‌ها به شرکت در فعالیت‌های فرهنگی یا مذهبی می‌تواند ارزش‌هایی را نهادینه کند که بر پیوندهای خانوادگی و رفاه جمعی تأکید دارد.

4-سواد رسانه ای خود را تقویت کنید. آموزش سواد رسانه‌ای به اعضای خانواده این توانایی را می‌دهد که به جای پذیرش منفعلانه هر اطلاعاتی، به تحلیل و ارزیابی محتوا بپردازند. این مهارت به زوج‌ها کمک می‌کند تا در مواجهه با پیام‌های رسانه‌ای که ممکن است بر روابط آن‌ها تأثیر بگذارد، به تفکر انتقادی بپردازند و از تأثیرات منفی فردگرایی جلوگیری کنند

5-در صورت نیار به فرد متخصص مراجعه کنید. مشاوره خانوادگی نیز می‌تواند راهنمایی ساختاریافته‌ای برای تعادل بین اهداف شخصی و مسئولیت‌های خانوادگی ارائه دهد. جلسات مشاوره می‌توانند ابزارهایی برای حل تعارضات ناشی از رفتارهای فردگرایانه فراهم کنند و به اعضای خانواده کمک کنند تا اهداف خود را با آرزوهای جمعی خانواده هماهنگ سازند.

همان گونه که اشاره کردیم لازم است طرفین به آمادگی و پختگی مورد نیاز جهت ازدواج دست پیدا کنند تا قادر باشند از نفوذ فرهنگ فردگرایی در ازدواج جلوگیری به عمل آورند.

جمع بندی

فردگرایی و جمع گرایی دو جهت گیری فرهنگی متصاد هستند که بر کارکرد خانواده تاثیر مهمی برجای می گذارد. فردگرایی بر آزادی و استقلال شخصی تأکید دارد و در زمینه ازدواج، انتخاب همسر بر اساس تمایلات فردی و عشق رمانتیک را ترویج می‌کند. این رویکرد منجر به کاهش ازدواج‌های سنتی و افزایش طلاق می‌شود و زوج‌ها به دنبال استقلال بیشتر و جستجوی معنا در درون خود هستند. در نهایت، این تغییرات نشان‌دهنده انتقال از مناسبات سنتی به تمرکز بر رضایت شخصی است.

 فردگرایی انتظارات ازدواج را تغییر می‌دهد که می‌تواند به نارضایتی و بی‌ثباتی منجر شود. همچنین، فردگرایی در ازدواج باعث کاهش انسجام خانوادگی و حمایت بین نسلی می‌شود و به افزایش نرخ طلاق و مشکلات سلامت روان در خانواده‌ها کمک می‌کند.

 برای تقویت روحیه جمع‌گرایی، شرکت در فعالیت‌های مشترک و ایجاد روابط قوی‌تر با خانواده‌های گسترده ضروری است. همچنین، تقویت باورهای فرهنگی، آموزش سواد رسانه‌ای و مراجعه به مشاوران خانوادگی می‌تواند به تعادل بین فردیت و مسئولیت‌های جمعی کمک کند و از تأثیرات منفی فردگرایی جلوگیری کند.